Kukizów

Cerkiew w Kukizowie

Herb

Państwo

Ukraina

Obwód

lwowski

Rejon

kamionecki

Powierzchnia

0,62 km²

Wysokość

239 m n.p.m.

Populacja (2001)
• liczba ludności
• gęstość

386
622 os./km²

Nr kierunkowy

+380 3254

Kod pocztowy

80465

Położenie na mapie obwodu lwowskiego

Położenie na mapie Ukrainy

49°56′24″N 24°16′12″E/49,940000 24,270000

Multimedia w Wikimedia Commons

Kukizów (ukr. Кукезів) – wieś (dawniej miasteczko) na Ukrainie w obwodzie lwowskim, w rejonie kamioneckim. Liczy 386 mieszkańców.

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1538 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[1]. Własność Herburtów w połowie XVI wieku, położone było w powiecie lwowskim ziemi lwowskiej^[2].

Historia

Pierwsze wzmianki o miejscowości Kukizów odnotowano w 1438 r.^[3] Nazwa została nadana od nazwiska Kukiz, które może pochodzić z języków orientalnych (turecko-tatarskich) i zostało przyswojone do języków słowiańskich. Klucz w herbie symbolizuje klucz św. Piotra.

Pod koniec XV w. wieś należała do rodziny Herbutów, w 1502 r. Aleksander Jagiellończyk w nagrodę za wierną służbę Fryderyka Herbuta przeniósł wieś z prawa polskiego i ruskiego na magdeburskie. W 1538 r. Zygmunt I Stary nadał prawa miejskie wsi. Wprowadzono także targi tygodniowe i dwa jarmarki w roku aby miasto mogło się rozwijać.

Na przełomie XVI/XVII w. Kukizów wszedł w posiadanie hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Po bezpotomnej śmierci syna hetmana dobra przypadły córce Zofii, a następnie wnuczce Teofili, która wyszła za mąż za Jakuba Sobieskiego. Po matce miasteczko odziedziczył Jan III Sobieski. Uczynił on z miasta swoją rezydencję i wybudował pałac ukończony w stanie surowym w 1690 r. Po nim dobra przejął syn Konstanty, który odnowił prawa magdeburskie. W tym czasie Kukizów nazywany był także Krasnym Ostrowem. Po śmierci Konstantego Kukizów przypadł najstarszemu synowi Jana Sobieskiego - Jakubowi. W 1740 r. jego córka Maria Karolina sprzedała miasto Michałowi Radziwiłłowi.

Pretensje do dóbr kupionych przez Radziwiłła zgłosił Jan Tarło, wojewoda sandomierski, który pożyczył Jakubowi spore pieniądze pod hipotekę. Sąd rozstrzygnął spór na korzyść Radziwiłła, jednak Tarło siłą zajął kilka miast w tym Kukizów. Radziwiłł ruszył jednak z wojskami by odbić swoje włości i dwukrotnie pokonał najemników Tarły pod Kukizowem. Po Michale miasto odziedziczył Karol Stanisław Radziwiłł, który ze względu na długi sprzedał miasto w 1764 r. ks. Annie Jabłonowskiej.

Po bezpotomnej śmierci Anny, jej rodzina w 1810 r. sprzedała Kukizów Gerwazemu Werszowiczowi Strzeleckiemu. Po nim miasto przejął jego syn Jan a następnie wnuk Aleksander. Ten będąc nie najlepszym gospodarzem sprzedał w 1904 r. kilka majątków w Kukizowie pozostając współwłaścicielem miasta.

W latach 1920-1944 Kukizów leżał w powiecie lwowskim w woj. lwowskim w gminie Jaryczów Stary. Po wojnie miasteczko weszło w skład ZSRR.

Według wyników Spisu Powszechnego w 1921 r. w Kukizowie mieszkało 314 Polaków, 423 Ukraińców i 5 Żydów, spis w 1931 r. wykazał 723 mieszkańców ok. 59% Ukraińców, 35% Polaków, 6% Żydów.

W 1939 r. po agresji Sowietów na Polskę, zlikwidowano klasy z polskim językiem nauczania i nauka była prowadzona tylko w języku ukraińskim. 10 lutego 1940 większość Polaków - właścicieli majątków w Kukizowie zostało wywiezionych na Syberię. Podczas okupacji niemieckiej pod koniec 1941 r. kilkudziesięciu kukizowskich Żydów zostało zabranych do getta we Lwowie.

Od stycznia 1944 r. banderowcy realizując plan eksterminacji polskiej ludności w Małopolsce Wschodniej dokonywali pojedynczych napadów na Polaków w Kukizowie. Do czerwca zginęło w sumie ok. 12 osób. Wiosną 1944 r. Armia Krajowa w związku z dużym zagrożeniem napadem UPA podjęła decyzję o ewakuacji Polaków z okolicznych miejscowości. Polscy mieszkańcy Kukizowa pod eskortą zostali ewakuowani do Biłki Królewskiej, po drodze doszło do potyczki z upowcami, ale nikt nie zginął.

W Kukizowie urodził się w 1880 Jan Dąbski - polski działacz ludowy i polityk, dziennikarz, uczestnik rokowań z Rosją Radziecką w Rydze, kierownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Pałac

pałac wybudowany w XVII w. przez króla Polski Jana III Sobieskiego istniał do XIX w.^[4]
dwór wybudowany w 1833 r. przez Jana Strzeleckiego^[4]

Przypisy

↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 169.
↑ Olga Łaszczyńska, Ród Herburtów w wiekach średnich, Poznań 1948, s. 466.
↑ (AGZ, T. XIV) - Tadeusz Kukiz, Kukizów. Miasteczko koło Lwowa, Wrocław 2010
↑ ^a ^b RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 333-336, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

Bibliografia

Tadeusz Kukiz, Kukizów. Miasteczko koło Lwowa, Wrocław 2010

Linki zewnętrzne

Kukizów, mko, powiat lwowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 854 .
Kukizów, mstko, powiat lwowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 191 .

Dwory, pałace i zamki na Ukrainie

Obwód chmielnicki

dwory	Chmielówka Gorczyczna Gruszka Hamernia Hołozubińce Iwachnowce Jampol Kisiele Klimaszówka Kniahynyn Maków Olchowiec Oleszkowce Ostrowczany Podfilipie Połonne Popowce Pyszki Rześniówka Samczyńce Semerynki Szarawka Tereszki Turczyńce Wiśniowczyk Zahińce Zawale Zozulińce Wielkie Żaglówka
pałace	Adampol Antoniny Annopol Bieleckie Czarna Czarny Ostrów Derażnia Hryców Kitajgród Kośków Kupiel Lisowody Łabuń Ładyhy Łaszki Maków Malejowce Michałówka Nowosielica Płużne Porzecze Samczyki Sawińce Stary Krzewin Sudyłków Teofipol Wołoczyska Zasław Zińkowce
zamki	Berezdów Czarnokozińce Felsztyn (Hwardijśke) Gródek Jampol Kamieniec Podolski Kitajgród Lachowce (Biłohirja) Latyczów Międzybóż Ostapkowce Otroków Paniowce Piławce Połonne Przytulia Rajkowce Rychty Satanów Sławuta Starokonstantynów Sudyłków Sutkowce Zasław Zinków Żwaniec

Obwód czerkaski

dwory	Steblów
pałace	Cybulów Korsuń Szewczenkowski Łeśkowa Monasterzyska
zamki	Czehryń Czerkasy Humań Kaniów Korsuń Szewczenkowski Lisianka (Łysianka) Pilawa Steblów

Obwód czerniowiecki

pałace	Hliboka
zamki	Chocim Medwedówka

Obwód dniepropetrowski

zamki	Kudak

Obwód iwanofrankiwski

dwory	Babin Zarzeczny Błudniki Bołszowce Czarnołoźce Danilcze Kosów Krzywotuły Stare Kujdańce Kułaczkowce Okno Oskrzesińce Ostrowiec Przybyłów Stratyn Tomaszowce Uniż Wodniki Załucze Górne Zawadka
pałace	Bursztyn Chomiakówka Iwano-Frankiwsk Jezupol Mariampol Psary
zamki	Błudniki Bołszowce Czernelica Cześniki Gwoździec Halicz Jezupol Kałusz Kołomyja Konkolniki Mariampol Pniów Podkamień k. Rohatynia Rakowiec Rohatyn Stratyn Śniatyn Wołczków

Obwód kijowski

dwory	Tomaszówka
pałace	Aleksandria Berezna Biała Cerkiew Hajworon Kaszperówka Kijów Turczynowe
zamki	Biała Cerkiew Bohusław Buki Byszów Czarnobyl Kijów Perejasław Rzyszczów

Obwód lwowski

dwory	Barszczowice Bełzec Biłka Szlachecka Bortniki Chłopy Derewlany Dziewiętniki Grzęda Hrusiatycze Juśkowice Kamionka Bużańska Kąty Kołtów Kukizów Laszki Królewskie Laszki Murowane Leszczków Leśniowice Lipowce Łahodów Malczyce Podliski Małe Poturzyca Przyłbice Pustomyty Ruda Stara Skwarzawa Słowita Sokołów Strzałki Suszno Tuligłowy Udnów Uszkowice Wicyń Zadwórze
pałace	Balice Bieńkowa Wisznia Borynicze Brody Busk Chodorów Cucułowce Czernica Czerwonogród Derewnia Glinna Krysowice Krechów Kukizów Kutkorz Lackie Wielkie Lubień Wielki Lwów (1) Lwów (2) Lwów (3) Lwów (4) Lwów (5) Lwów (6) Łowczyce Niesłuchów Niżankowice Obroszyn Ostałowice Pieniaki Ponikwa Radziechów Rozdół Siechów Siemianówka Tartaków Uherce Niezabitowskie Żurawno
zamki	Biały Kamień Brody Bruchnal Chyrów Dunajów Dziewiętniki Felsztyn (Skeliwka) Gołogóry Herburt (Dobromil) Jaworów Kamionka Strumiłowa (Bużańska) Laszki Murowane Lwów (1) Lwów (2) Nakwasza Olesko Pieniaki Podhorce Podkamień (rejon brodzki) Pomorzany Rzyczki Sambor Sokul Stare Sioło Sokołów Świrz Tarnowica Tartaków Tustań (Urycz) Zamek Złoczów Żółkiew Żurawno Żydaczów

Obwód odeski

pałace	Odessa (1) Odessa (2)
zamki	Białogród nad Dniestrem

Obwód rówieński

dwory	Barmaki Chrenów Ilpiboki Mokwin Niewirków Ożenin
pałace	Aresztów Bilcze Boczanica Boremel Cepcewicze Wielkie Hołownica Hoszcza Kustyń Międzyrzecz Korecki Młynów Płoska Raśniki Stubło Szpanów Tuczyn Tynne Urwena Warkowicze Wierzchów Włodzimierzec Woskodawy
zamki	Bereh Bereźne Boremel Dąbrowica Dermań Drohobuż Dubno Hoszcza Hubków Hulcza Klewań Korzec Międzyrzecz Korecki Międzyrzecz Ostrogski Nowomalin Ostróg Równe Smordwa Starożuków Stepań Tajkury Tuczyn Włodzimierz Włodzimierzec Wysock Żuków Stary

Obwód sumski

zamki	Putywl

Obwód tarnopolski

dwory	Bajkowce Bobulińce Berezowica Wielka Cebrów Chmielowa Czernielów Mazowiecki Hadyńkowce Hladki Kaczanówka Klebanówka Krogulec Kurowce Laskowce Litwinów Mużyłów Myszkowce Ochrymowce Okno Osowce Perepelniki Poznanka Hetmańska Romaszówka Seredne Skomorochy Sorocko Supranówka Suszczyn Szlachcińce Telacze Toustobaby Zahajce Wielkie Złotniki
pałace	Bereźce Białokrynica Białozórka Bilcze Złote Chorostków Czajczyńce Glinna Jabłonów Jazłowiec Kołodno Koropiec Mikulińce Młyniska Monasterzyska Płotycz Płotycza Porchowa Potok Złoty Raj Rzepińce Strusów Szmańkowczyki Trybuchowce Wiśniowiec Zagrobla Zaleszczyki
twierdze	Okopy
zamki	Baworów Biała Białokrynica Bilcze Złote Bobulińcach Borszczów Brzeżany Bucniów Buczacz Budzanów Czernielów Mazowiecki Czerwonogród (Nyrków) Czortków-Wygnanka Dźwinogród Glinna Grzymałów Horożanka Husiatyn Kociubińce Kołodno-Lisowszczyzna Koniuchy Jagielnica (Nagórzanka) Janów (Dołyna) Jazłowiec Kolędziany Kopyczyńce Kozowa Krzemieniec Krzywcze Kudryńce Kułakowce Latacz Liczkowce Łanowce Mikulińce Monasterzyska Nowosiółka Kostiukowa Osowce Podhajce Podzameczek Potok Złoty Sidorów Skała Podolska Skałat Stary Oleksiniec Stożek Strusów Szmańkowce Szumbar Szumsk Tarnopol Toki Trembowla Wysuczka Zahajce Małe Załoźce Zawałów Zbaraż Zbaraż Stary Zbrzyż Złotniki

Obwód winnicki

dwory	Boguszówka Chrzanówka Hryszowce Ilińce Krasne Podorożna Samhorodek Spiczyńce Strzelczyńce
pałace	Antopol Berszad Borówka Czarnomin Czerepaszyńce Czerniatyn Daszów Jałaniec Janów Kapuściany Krasnosiółka Kuryłowce Murowane Kuryłówka Łopatyn Michałowce Murafa Napadówka Nemija Niemirów Obodówka Peczera Pohrebyszcze Przyłuka Serebryniec Siedliszcze Sielnica Spiczyńce Stryżawka Sumówka Szpików Tulczyn Wasylówka Woronowica
zamki	Bar Berszad Borszczahówka Bracław Janów Kapuściany Lityn Ozarzyńce Pietniczany Winnickie Przyłuka Tulczyn Ułanów Winnica

Obwód wołyński

dwory	Bereżanka Semerynki Turyczany Wielick
pałace	Beresteczko Błudów Bużany Chołoniów Horochów Kaszówka Kisielin Koniuchy Luboml Łuków Poryck Woronczyn Zaborol
zamki	Beresteczko Czartorysk Hołoby Jałowicze Nowa Czetwertnia (Borowicze) Kaczyn Kamień Koszyrski Kołki Koniuchy Luboml Łokacze Łuck Nieświcz Ołyka Torczyn Turzysk Uściług

Obwód zakarpacki

pałace	Dowhe Karpaty Mukaczewo (1) Mukaczewo (2) Wynohradiw
zamki	Brońka Chust Czynadijowo Kamjanycia Korołewo Kwasowo Mukaczewo Serednie Użhorod Wynohradiw

Obwód zaporoski

dwory
pałace	Wasylówka
zamki

Obwód żytomierski

dwory	Browki Pilawin Rajgródek
pałace	Andruszówka Czerwone Lubar Krasnopol Miropol Mołoczki Nowa Czartoria Pedynki Romanów Tulin Turczynówka Wierzchownia
zamki	Nowa Czartoria Tulin Zwiahel

Autonomiczna Republika Krymu

pałace	Ałupka Bachczysaraj Liwadia Massandra
zamki	Haspra Sudak

Powiat lwowski (1920–1939 i 1941–44) (► GG)

Siedziba powiatu – Lwów

Przynależność wojewódzka

woj. lwowskie (1920–1939→)
dystrykt Galicja (← 1941–44 →/→)

Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)

Jaryczów Nowy (od 1934)
Szczerzec (od 1934)
Winniki (od 1933)

Miasteczka (1920–34)

Gminy miejskie (1920–39 →)

Jaryczów Nowy^[A]
Szczerzec^[A]
Winniki^[A](od 1924)

Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39 →)

Biłka Szlachecka
Brzuchowice
Czerkasy
Czyszki
Dawidów
Dublany (od 1937)
Jaryczów Stary
Krasów
Krzywczyce
Malechów (do 1937)
Nawaria
Ostrów
Prusy
Sokolniki
Zimna Woda

Gminy (← 1941–44 →/→)

Miejskie^[B]	Gródek Jagielloński (←) Żółkiew (←)
Miejsko-wiejskie^[C]^[B]	Bóbrka (←) Jaworów Mościska (←)
Wiejskie^[C]^[B]	Biłka Szlachecka Bonów Bratkowice Chlebowice Wielkie (←) Czerniawa Dawidów Dobrostany Dydiatycze (←) Hoszany (←) Janów Jaryczów Nowy Komarno (←) Krakowiec Krasów Krukienice Kulików Kupnowice Nowe (←) Lubień Wielki (←) Milatycze Mosty Wielkie (←) Mszana (←) Myślatycze Ożomla Podhorodyszcze (←) Podzwierzyniec (←) Pustomyty Rudki Sądowa Wisznia (←) Sokolniki Strzeliska Nowe (←) Szczerzec Szkło (←) Tuligłowy Turynka (←) Twierdza (←) Wielkie Oczy^[D](← →) Winniki Wybranówka Zapytów Zaszków Żółkiew Żółtańce

↑ ^a ^b ^c pozbawione praw miejskich podczas wojny
↑ ^a ^b ^c strzałki wsteczne dotyczą stanu z 1939
↑ ^a ^b kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie
↑ po wojnie w Polsce

Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) ^OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.