Powiat lubaczowski

Ten artykuł dotyczy współczesnego powiatu. Zobacz też: powiat lubaczowski w II Rzeczypospolitej.

Powiat lubaczowski

powiat
powiat lubaczowski (Radruż)
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
TERC	1809
Siedziba	Lubaczów
Starosta	Barbara Broź
Powierzchnia	1308,37 km²
Populacja (31.12.2023) • liczba ludności	52 756[1]
• gęstość	42,2 os./km²
Urbanizacja	34,28%
Tablice rejestracyjne	RLU
Adres urzędu: ul. Jasna 1 37-600 Lubaczów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich 1 Liczba gmin miejsko-wiejskich 3 Liczba gmin wiejskich 4
Położenie na mapie województwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Powiat lubaczowski (w latach 1918-1922 na tym obszarze istniał powiat cieszanowski) – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Lubaczów. Najbardziej na wschód wysunięty powiat województwa podkarpackiego, leży w Przemyskiem^[2].

Graniczy z obwodem lwowskim .

Historycznie należy do ziemi bełskiej Rusi Czerwonej, na granicy z ziemią przemyską (powiat jarosławski).

W całości pokrywa się z urzędem rejonowym w Lubaczowie 1990–1998 w woj. przemyskim 1975–1998.

Powiat zamieszkuje 52 756 ludności, a jego powierzchnia stanowi 7,3% powierzchni województwa.

Znajduje się wśród 21 powiatów ziemskich województwa podkarpackiego na miejscach:

• Powierzchnia – 1. miejsce
• Ludność – 19. miejsce
• Gęstość zaludnienia – 19. miejsce

W latach 1856–1866 i 1954–1961 na terenie obecnych powiatów: jarosławskiego, przemyskiego i lubaczowskiego istniał powiat radymniański z siedzibą w Radymnie.

Podział administracyjny

Gmina	Powierzchnia gminy	Ludność gminy	Gęstość zaludnienia	Siedziba gminy	Ludność siedziby	Odl. m.p.[3]
–	km²	os.	os./km²	–	os.	km
Gmina miejska
Lubaczów	25,73	11 354	441,3	Lubaczów	11 354	0
Gminy miejsko-wiejskie
Cieszanów	219,35	6 762	31	Cieszanów	1 830	10
Narol	203,58	7 552	37	Narol	1 997	26
Oleszyce	151,82	6 105	40	Oleszyce	2 822	4
Gminy wiejskie
Horyniec-Zdrój	203,10	4 346	22	Horyniec-Zdrój	2 292	18
Lubaczów	202,86	8 960	44	Lubaczów[4]	11 354	0
Stary Dzików	155,77	4 018	27	Stary Dzików	1 186	17
Wielkie Oczy	146,24	3 659	25	Wielkie Oczy	926	15

Liczba ludności na rok 2023 (w przypadku wsi gminnych 2021)
Źródło: Polska w liczbach

Historia

Powiat lubaczowski I Rzeczypospolitej istniał w latach 1462-1793. Jednostką nadrzędną było województwo bełskie – województwo Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej.

• Kasztelanowie lubaczowscy
• Starostowie lubaczowscy, m.in.:

Jan Amor Tarnowski, Adam Mikołaj Sieniawski, Jerzy August Mniszech, Jerzy Jazłowiecki, Otto Chodecki, Jan Płaza, Jerzy Ossoliński, Jan Sebastian Szembek, Aleksander Michał Lubomirski, Józef Karol Lubomirski

W czasie okupacji powiat lubaczowski zniknął z mapy, a jego ziemie weszły w skład powiatów: Zamość, Biłgoraj i Rawa Ruska. Powiat został reaktywowany w drugiej połowie sierpnia 1944 roku. Wojewoda rzeszowski mianował starostą Andrzeja Bednarza, ludowca z Cewkowa, wicestarostą został Władysław Gustaw, nauczyciel związany z AK. W skład pierwszej Powiatowej Rady Narodowej, utworzonej w styczniu 1945 roku, weszło 38 radnych, do roku 1948 ich liczba wzrosła do 60. Przewodniczącym PRN byli kolejno: 1945/46 – Rudolf Daum, 1946 – Michał Pióro, 1947 – ks. Marian Lisowski, 1948 – Józef Argasiński. Powstały też Urząd Ziemski i Powiatowy Urząd Informacji i Propagandy.

Granice powojennego powiatu zostały zmienione w stosunku do granic sprzed 1939 roku. W 1945 roku z dawnego powiatu jaworowskiego główną, zachodnią część gminy Wielkie Oczy (8 gromad) włączono do powiatu lubaczowskiego. 4 gromady powiatu rawskiego – Dziewięcierz (z gminy Potylicz), Radruż (z gminy Wróblaczyn), Werchrata i Prusie (z gminy Siedliska) – również przyłączono do powiatu lubaczowskiego w nowo utworzonym woj. rzeszowskim. Powiat utracił na rzecz ZSRR jedną gromadę (Hruszów) i jedną w części. Po tych zmianach powiat obejmował 1133 km² i istniał do 31 maja 1975 w kształcie obecnym.

Położenie geograficzne

Powiat położony jest w obrębie makroregionów geograficznych: Kotliny Sandomierskiej i Roztocza. Obszarowo dominuje wschodnia część Kotliny Sandomierskiej z mezoregionami: Płaskowyżem Tarnogrodzkim i Równiną Biłgorajską. Roztocze zajmuje prawie trzecią część powiatu z mezoregionami: Roztoczem Wschodnim, zwanym też Południowym lub Rawskim i Roztoczem Środkowym.

Płaskowyż Tarnogrodzki wyodrębniający się z Kotliny Sandomierskiej obejmuje płaski obszar wyżyn osiągających od 220–180 m n.p.m. Budują go iły mioceńskie, na których zalegają gliny i piaski czwartorzędowe, a na dość znacznej powierzchni utwory pylaste typu lessów. Ukształtowanie powierzchni i żyzność gleb sprawiają, że region ten ma charakter rolniczy. Piaszczysta Równina Biłgorajska pochyla się w kierunku zachodnim, urozmaicona jest licznymi wydmami i podmokłymi zagłębieniami. Wzdłuż południowej granicy Równiny płynie rzeka Tanew. Występują tam duże kompleksy leśne. Fragment makroregionu Roztocze zbudowany jest głównie z piasków oraz wapieni. Na terenie powiatu lubaczowskiego występują najwyższe – po stronie polskiej – wzniesienia Roztocza: Wielki Dział – 390,4 m n.p.m. i Długi Goraj – 391,5 m n.p.m. Mają one charakter ostańców, pokryte są piaszczystymi i wapiennymi osadami morza mioceńskiego, a poprzecinane rozległymi dolinami wysłanymi grubą warstwą piasków polodowcowych.

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

• Piramida wieku mieszkańców powiatu lubaczowskiego w 2014 roku^[5].

Starostowie lubaczowscy

• Józef Michalik (1999–2018) (PSL)
• Zenon Swatek (2018-2024) (PiS)
• Barbara Broź (od 2024) (PiS)

Sąsiednie powiaty

• powiat jarosławski
• powiat przeworski
• powiat biłgorajski (lubelskie)
• powiat tomaszowski (lubelskie)
• rejon jaworowski (obwód lwowski, Ukraina)
• rejon lwowski (obwód lwowski, Ukraina)

Zobacz też

• Portal informacyjny powiatu lubaczowskiego - eLubaczów
• Strona Starostwa Powiatowego w Lubaczowie
• Szlak architektury drewnianej (województwo podkarpackie) – trasa nr VI (lubaczowska)
• Rys historyczny sądownictwa powszechnego na Ziemi Lubaczowskiej

Przypisy