221 Eskadra Bombowa

221 Eskadra Bombowa
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	III 1939
Rozformowanie	IX 1939
Dowódcy
Pierwszy	por. obs. Zygmunt Sokołowski
Obecny	kpt.pil. Józef Rawicz-Szabuniewicz
Organizacja
Dyslokacja	lotnisko Okęcie lotnisko Małaszewicze

Rodzaj wojsk	lotnictwo
Podległość	220 dywizjon bombowy

221 eskadra bombowa – pododdział lotnictwa bombowego Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W marcu 1939 przystąpiono do formowana 221 eskadry bombowej. Jednostka weszła w skład 220 dywizjonu bombowego 1 pułku lotniczego i stacjonowała na lotnisku Okęcie^[1]. Personel latający stanowili obserwatorzy, piloci i strzelcy samolotowi przesunięci z eskadr rozwiązanego I dywizjonu liniowego 1 pułku lotniczego. Wyposażenie eskadry stanowiły samoloty „Łoś” i kilka bombowców LWS-4 „Żubr”^[1]. W czerwcu 1939 eskadra została przesunięta na lotnisko Małaszewicze^[2]. Z zapisu w zeszycie ewidencyjnym ppor. obs. Zygmunta Pluty wynika, że rzut powietrzny 220 dyonu bombowego przemieścił się do Małaszewicz 24 sierpnia 1939^[3].

Tam eskadra uzupełniona została grupą absolwentów Szkoły Podchorążych Lotnictwa^[2].

Ponieważ 220 dywizjon bombowy nie osiągnął przed wybuchem wojny zdolności bojowej, w czasie działań wojennych eskadra stanowiła jedynie zaplecze kadrowo-sprzętowe dla walczących dywizjonów bombowych „Łosi”^[2].

1 września 1939 z eskadry odeszły dwie załogi w celu uzupełnienia X dywizjonu bombowego^[4]. Tego samego dnia podczas czwartego, popołudniowego, nalotu na Bazę Małaszewicze zostały lekko uszkodzone dwa „Łosie” należące do 221 eskadry^[a].

Podprucznik Pluta relacjonował^[3]:

17 września 1939 r. d-ca por. obs. Sobański w związku z wkroczeniem bolszewików do Polski wydał oficerom rozkaz przedzierania się na własną rękę do Stanisławowa a w razie niezastania tam bazy do Francji. Od 17 września jedzie w kierunku Stanisławowa rowerem wraz z kolegą z eskadry ppor. Czesławem Dejem, dojechali do Brodów, następnie pociągiem z grupą żołnierzy z zamiarem dojechania do Lwowa. Na stacji kolejowej Krasne Ukraińcy wykręcili szyny i ostrzelali wyładowujący się transport. Wykonaliśmy natarcie na stacje kolejową, której jednak nie zdobyliśmy, bo Ukraińcy sprowadzili bolszewików. Pod ogniem ckm, artylerii i czołgów wycofaliśmy się w kierunku lasów, skąd daliśmy pozostałym żołnierzom rozkaz przedzierania się grupami do Lwowa. Ja z ppor. Dejem w ubraniach cywilnych przedzieraliśmy się do Stanisławowa. W Bursztynowie aresztowali nas bolszewicy, którym zwialiśmy następnego dnia i 23 września osiągnęliśmy m. Stanisławów, zajęty przez bolszewików, w myśl rozkazom ruszyłem w kierunku granicy węgierskiej z zamiarem przedarcia się do Francji. 25 września 39 r. granicę węgierską przekroczyłem za st. kolejową Woronienka, zgłosiłem się na strażnicy węgierskiej, skąd autem dojechałem do Kerszmezo. W Kereszmezo żandarmeria węgierska dołączyła mnie i kolegę do transportu naszych żołnierzy.

Żołnierze eskadry

Dowódcy eskadry^[5]
Stopień	Imię i nazwisko	Okres pełnienia służby
kpt. pil.	Józef Rawicz-Szabuniewicz	(III 1939^[6])
por. obs.	Zygmunt Sokołowski	(III 1939 – VIII 1939^[1])
kpt. pil.	Józef Rawicz-Szabuniewicz^[7]	(1 VIII 1939 – IX 1939^[2])

Personel latający

zastępca dowódcy eskadry – kpt. obs. Czesław Jagodziński^[6] †1940 Charków^[8]
oficer taktyczny – por. obs. Roman Kazimierz Sobański^[6] (brat Michała) †1940 Katyń^[9]
oficer techniczny – ppor. tech. Paweł Łaszkiewicz^[6]
starszy obserwator – por. obs. Eugeniusz Domański^[6]^[10]
obserwator – por. obs. Tadeusz Izydor Rylski^[6]^[11]
por. obs. Jerzy Zbroja^[12] (od 18 IX 1939 w sowieckiej niewoli^[13])
ppor. obs. Czesław Dej^[3]^[14]
ppor. pil. Lucjan Brzostowski †17 IX 1939
ppor. pil. Leszek Kamiński (od 18 IX 1939 w sowieckiej niewoli^[13])
ppor. obs. Zygmunta Pluta^[15]
ppor. obs. Józef Władysław Długosz †1940 Katyń^[16]
ppor. pil. Michał Sobański †1940 Katyń^[9]^[b]
kpr. strz. rtg. Józef Matusiak^[17]
st. szer. strz. J. Kołodzik^[17]
kpr. Stefan Pietrzak †17 IX 1939^[13]
szer. Józef Czarnocki †17 IX 1939^[13]

Uwagi

↑ Cynk 1990 ↓, s. 142, samoloty te nie były później ewakuowane i pozostały w Małaszewiczach.
↑ Cynk 1990 ↓, s. 180, tu jako ppor. Sabanicki, członek załogi „Łosia” nr 72.125.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Pawlak 1989 ↓, s. 109.
↑ ^a ^b ^c ^d Pawlak 1989 ↓, s. 110.
↑ ^a ^b ^c Pluta ↓.
↑ Cynk 1990 ↓, s. 140.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 136-142.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 776.
↑ Józef Rawicz-Szabuniewicz. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2019-04-07]..
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 178.
↑ ^a ^b Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 579.
↑ Eugeniusz Domański. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2019-04-07]..
↑ Tadeusz Izydor Rylski. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2019-04-07]..
↑ Jerzy Zbroja. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2019-04-07]..
↑ ^a ^b ^c ^d Cynk 1990 ↓, s. 181.
↑ Czesław Dej (Dey). Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2019-04-07]..
↑ Pluta ↓, Fotokopia zeszytu ewidencyjnego ppor. Zygmunta Pluty.
↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 105.
↑ ^a ^b Cynk 1990 ↓, s. 180.

Bibliografia

Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Jerzy B. Cynk: Samolot bombowy PZL P-37 Łoś. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990. ISBN 83-206-0836-8.
Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Kapitan obserwator pilot Zygmunt Pluta - nr sł. 76658. Aleksander Gucwa. [dostęp 2019-04-07].
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Lotnictwo wojskowe II RP

Formowanie
Polskie lotnictwo wojskowe w wojnie polsko-ukraińskiej
Polskie lotnictwo wojskowe w wojnie polsko-bolszewickiej
Polskie lotnictwo wojskowe 1939
Działania polskiego lotnictwa nad Słowacją (1939)
Dowództwo Lotnictwa MSWojsk.
Wojska Balonowe (Aeronautyczne)
Służba lotnictwa

Grupy i brygady lotnicze

Pułki lotnicze

Grupy lotnicze (dywizjony)

Dywizjony

myśliwskie	III/1 III/2 III/3 III/4 III/5 III/6 IV/1
liniowe	II/2 II VI X XV XX
towarzyszące	VI/1 II/2 IV/3 IV/5
morskie	Morski Dywizjon Lotniczy

Eskadry

wywiadowcze	1 2 3 4 (toruńska) 5 6 (lwowska) 8 9 10 11 12 14 16 17 18 41 42 43 44
lotnicze	5 7 12 13 14 23 24 31 32 33 34 35 36 41 42 43 44 54 62 63
towarzyszące (obserwacyjne)	13 16 19 23 26 29 33 36 39 43 46 49 53 56 59 63 66 69
liniowe (rozpoznawcze)	11 12 13 21 22 24 31 32 34 35 41 42 51 54 55 61 62 64 65
myśliwskie	7 13 15 19 111/1 plotn 111/3 plotn 112/1 plot 112/3 plot 113 N 113/1 plot 113/11 plot 114/1 plot 117 118 114/11 plot 115 116 121/1 plot 121/2 plot 122/1 plot 122/2 plot 123/2 plot 123/4 plot 124 131 132 133 141 142 143 151 152 161 162
bombowe (niszczycielskie)	13 14 21 211(11) 212(12) 213 214 215 216(16) 217(17) 221 222 21(1) 22(2) 55 64(4) 65(5)
lotnictwo morskie	1 edr 2 ebr rzeczna
wielkopolskie	1 2 3 4
Inne	eskadra KOP sztabowa

Plutony

łącznikowe	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 LOW

Szkolnictwo

Inne

Polskie samoloty wojskowe do 1939 roku

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie