Regiment Konny Buławy Wielkiej Koronnej

Ten artykuł dotyczy Regimentu Konnego Buławy Wielkiej Koronnej. Zobacz też: Regiment Konny Buławy.

Regiment Konny Buławy Wielkiej Koronnej – oddział jazdy armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Sformowany z regimentu arkebuzjerów hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego^[1] w 1717 roku uchwałą sejmu niemego jako regiment dragonii^[a]. Regiment otrzymał etat liczący 500 „porcji”^[3], co stanowiło 343 osoby^[2]. Początkowo dragonia była rodzajem piechoty, której środkiem transportu były konie. W drugiej połowie XVIII w była już traktowana jako kawaleria^[2].

W 1770 roku liczył 13 oficerów, 28 podoficerów, 3 felczerów, 10 doboszy i 129 gemajnów^[4]. Jego etat został zreformowany w 1776 roku i początkowo przyjęto stan faktyczny w liczbie 213 „głów”. W 1778 według etatu regiment liczył 257 żołnierzy i faktycznie tyle posiadał^[5].

Na mocy uchwały sejmowej z 9 lutego 1789 roku przekształcającego regimenty dragońskie w pułki przedniej straży, hetman wielki koronny wraz z Komisją Wojskową Obojga Narodów 12 lutego 1789 roku wydali rozkaz nakazujący szefowi pułku reorganizację dragonii i powiększenie chorągwi przedniej straży do 135 osób^[6]. W myśl tego rozkazu na bazie regimentu konnego Buławy Wielkiej Koronnej sformowany został 2 pułk przedniej straży Buławy Wielkiej Koronnej.

 Osobny artykuł: 2 Pułk Przedniej Straży Buławy Wielkiej Koronnej.

Stanowiska

Regiment stacjonował w następujących regionach^[7]:

• ziemia lwowska
• województwo wołyńskie, bełskie, podlaskie, pomorskie (1717)
• Lubomla.

Żołnierze regimentu

Szefowie regimentu^[7]

Szefem regimentu zgodnie z tradycją był każdorazowy hetman wielki koronny (stąd nazwa regimentu).

• Adam Mikołaj Sieniawski (wojewoda bełski, hetman wielki koronny 30 kwietnia 1706; zm. 18 lutego 1726)
• Józef Potocki (9 listopada 1735 zm. 7 maja 1751)
• Jan Klemens Branicki (5 czerwca 1752 zm. 9 października 1771)
• Wacław Rzewuski (9 kwietnia 1773 do 16 lutego 1774)
• Franciszek Ksawery Branicki (8 lutego 1774)

Pułkownicy^[7][8]

• gen. mjr Wilga (1738)
• gen. mjr Antoni Granowski (1754-1779)^[b]
• Stanisław Łętowski (zm. 1784)^[c]
• Franciszek Puget (8 kwietnia 1784)^[d]
• Karol Zawojski/Karol Malczewski (1780 - 1787)^[e]
• Józef Zajączek (1787-1792)

Hierarchia regimentu

1. regiment arkebuzjerów hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego (-1717) → regiment dragonii Buławy Wielkiej Koronnej (1717-1789) → pułk 2 przedniej straży Buławy Wielkiej Koronnej (1789-1793) ↘ żytomierski pułk lekkokonny

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
• Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.