Placówka wywiadowcza KOP nr 3

Placówka wywiadowcza KOP nr 3
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1929

Rozformowanie

1939

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 120[a]

Dyslokacja

Głębokie

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

pułk KOP „Głębokie”
Ekspozytura Oddziału II nr 1

Placówka wywiadowcza KOP nr 3 – organ wykonawczy wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Placówka utworzona została w lipcu 1929 w Głębokiem[2]. Wchodziła w skład pułku KOP „Głębokie”[3]. Pod względem pracy wywiadowczej podlegała szefowi ekspozytury Oddziału II nr 1 „Wilno”[4], a pod względem pracy kontrwywiadowczej szefowi samodzielnego referatu informacyjnego DOK III Grodno[5], a pod względem wyszkolenia wojskowego dowódcy pułku „Głębokie”[6]. Działała na terenie odpowiedzialności 19. 5. i 7 batalionu granicznego[7]. Zgodnie z etatem placówka liczyła 3 oficerów[b], 3 podoficerów i 4 szeregowych[5]. Pod względem administracyjno-gospodarczym placówkę przydzielono do 7 batalionu KOP[8]. W listopadzie 1931 etat placówki zwiększono o etat kapitana − zastępcy dowódcy placówki[9].

W terminie do 30 września 1936 zlikwidowano placówkę wywiadowczą KOP „Iwieniec” oraz zmieniono m.p. placówki nr 4 z Wilejki na Mołodeczno[10]. Teren likwidowanej placówki nr 11 przejęły sąsiednie placówki. Placówka nr 4 „Wilejka” przejęła z powiatu mołodeckiego gminy Raków i Gródek oraz cały powiat wołożyński. Placówka nr 5 „Stołpce” przejęła gminy Rubieżewice, Naliborki i Derewna powiatu stołpeckiego. Placówka nr 3 „Głębokie” przejęła od placówki nr 4 gminę Dokszyce i Parafianów powiatu dziśnieńskiego oraz gminy Słoboda, Miadzioł i Kobylnik powiatu postawskiego. Rozgraniczenie pomiędzy placówkami nr 3 „Głębokie” i nr 4 „Wilejka” stanowiła północna granica powiatu Wilejka[11]. W 1937 jednostką administracyjną dla placówki nr 3 był batalion KOP „Podświle”[12].

W 1939 placówka wywiadowcza KOP nr 3 „Głębokie” podlegała nadal szefowi ekspozytury Oddziału II nr 1 „Wilno”[13] i stacjonowała w Głębokiem[14].

Obsada personalna placówki

Kierownicy placówki
  • por. Piotr Czekalski (p.o. 1929 –)
  • kpt. piech. Bolesław Ludwik Machalski (24 XI 1932[15] − †13 I 1934 Postawy[16])
  • kpt. Edmund Wieprzewski (p.o. 26 I 1934[17] − )
  • kpt. Franciszek Szeliga (p.o. 15 IV 1934[18] − V 1937[19])
  • kpt adm. (art.) Mieczysław Ustinowicz (1 VI 1937[19] – 1939)

Obsada placówki w lipcu 1929[20]

  • p.o. kierownik placówki − por. Piotr Czekalski
  • oficer ofensywny − por. Miller Leon
  • oficer przemytniczy − por. Tomczak Wacław

Obsada personalna w marcu 1939[14][c]:

  • kierownik placówki – kpt adm. (art.) Mieczysław Ustinowicz
  • oficer placówki – rtm. Marian Okulicz-Kozaryn
  • oficer placówki – vacat

Uwagi

  1. Zarządzenie szefa sztabu Korpusu Ochrony Ochrony Pogranicza ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. Byli to: kierownik placówki (major), oficer do spraw wywiadu zaczepnego (kapitan), oficer do spraw kontrwywiadu i spraw przemytniczych (kapitan) → Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 1/zał.1
  3. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[21].

Przypisy

  1. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 428.
  2. Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 1.
  3. Prochwicz 2003 ↓, s. 41.
  4. Prochwicz 2003 ↓, s. 50.
  5. a b Prochwicz 2003 ↓, s. 40.
  6. Zarządzenie nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 ↓, s. 2.
  7. Polak 1999 ↓, s. 91.
  8. Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 2.
  9. Zarządzenie nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 ↓, s. 1.
  10. Prochwicz 2003 ↓, s. 53.
  11. Wyciąg z rozkazu dowództwa KOP L.dz. 2393/Wyw.KOP/1/36 ↓.
  12. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
  13. Prochwicz 2002 ↓, s. 3.
  14. a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 921.
  15. Obsada oficerska wywiadu KOP ↓, s. 4.
  16. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 190.
  17. Obsada oficerska wywiadu KOP ↓, s. 41.
  18. Obsada oficerska wywiadu KOP ↓, s. 48.
  19. a b Rozkaz tajny nr 6 Szefostwa Wywiadu KOP z 26 czerwca 1937. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.7, s. 25–28 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-27].
  20. Polak 1999 ↓, s. 98.
  21. Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924-1939. „Problemy Ochrony Granic”. 22, 2002. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
  • Regina Czarnecka: Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) w latach 1921-1939. [dostęp 2016-03-04].
  • Wykazy imienne całkowitej obsady oficerskiej oraz zmian stanu oficerów Szefostwa Wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1933-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadu nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 z 15 lipca 1929. → Polak 1999 ↓, s. 91-99
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadowczej nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 z 19 listopada 1931.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
  • Wyciąg z rozkazu dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.dz. 2393/Wyw.KOP/1/36 z 31 maja 1936 w sprawie likwidacji placówki wywiadowczej nr 11.
  • p
  • d
  • e
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice
  • p
  • d
  • e
Obecne
cywilne
wojskowe
Dawne
cywilne
II RP
PRL
Organy bezpieczeństwa publicznego (1944–1956)
Służba Bezpieczeństwa (1956–1990)
III RP
wojskowe
II RP
PRL
III RP
  1. a b działająca na rzecz Sił Zbrojnych RP, lecz wchodząca w ich skład tylko w razie ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji oraz w czasie wojny