İnosilikatlar

İnosilikatlar (Yunanca [-de hali: ινος inos] ) ya da diğer bilinen adlarıyla "zincir silikatlar" veya "meta-silikatlar"; mineral gruplarının en genişi olan ve yapılarına göre 6 gruba ayrılan silikat ailesinin bir alt grubudur.

İnosilikatlar, zincirler halinde hizalanmış silikat tetrahedronlarına sahip (bir tetrahedron, yani bir dörtyüzlünün dört köşesindeki oksijen atomları ve merkezi bir silikat atomu olmak üzere) inorganik bileşenlere sahip yapılardır. Her tetrahedrondaki iki oksijen atomu diğer bir tetrahedronla ortaktır ve sonsuz olabilecek bir zincir oluşturur. Tekli (birçoğu SiO3 olarak formüle edilir.) ve daha karmaşık ve sonsuza kadar uzanan zincirler de oluşturulabilir. Bu yapıların mineral örnekleri tekli zincirlerde piroksenler ve ikili zincirlerde amfiboller olarak gösterilir. İnosilikatlar iki ayri grupta incelenir;

a) Tek zincirli silikatlar: Her dörtyüzlü iki oksijen paylaşır. Örnek Enstatit (Mg2(Si2O6))

b) Çift zincirli silikatlar: Dörtyüzlüler ardışık olarak iki ve üç oksijen paylaşırlar. Örnek: Tremolit (Ca2Mg5(Si8O22)(OH)2)

Tekli zincirler (Piroksen grubu)

Tekli zincir silikatlarında, tetrahedronlar iki oksijen atomunu paylaşır ve görünürde sonsuz bir zincir oluşturabilirler. Böylece merke

Tek Zincirli Piroksen Yapısı 2

zi
silikat atomunun oksijene oranı 1:3 olur. Tekli zincir tetrahedronlarına bağlı oksijen atomlarının oluşturduğu sıra boyunca dizilirler.
Karşı bölümde zincir bir trapezyum (yamuk) oluşturur ve bu şekil kristal yüzler ve klivaj (ayrık,yarık) yönler arasında açılar oluşturur.Tek Zincirli Piroksen Yapısı


Piroksenler de kendi içinde yapılarına göre iki gruba ayrılır. Bunlar; Klinopiroksen ve Ortopiroksen'dir.

Örnekler

  • Enstatit-Ortoferrosilit serileri
    • Enstatit MgSiO3
    • Ferrosilit FeSiO3
  • Pigeonit - Ca0.25(Mg,Fe)1.75Si2O6
  • Diyopsit-hedenberjit serileri
    • Diyopsit CaMgSi2O6
    • Hedenberjit CaFeSi2O6
    • Ojit (Ca,Na)(Mg,Fe,Al)(Si,Al)2O6
  • Sodyum piroksin serileri
    • Egirin NaFe3+Si2O6
    • Jadeyit NaAlSi2O6
  • Spodumene LiAlSi2O6

Çift zincirler (Amfibol grubu)

İkili zincir grubunda ise, sol zincirde sağa hizalanmış tetrahedronlarla sağ zincirde sola hizalanmış tetrahedronların bağlanması için iki ayrı zincir yan yana durur. Her dört merkezi silikat atomu için paylaşılan oksijen atomu, silikat atomlarının oksijen atomlarına oranını 4:11 e düşürür.
Çift Zincirli Yapı

Örnekler

  • Antofilit - (Mg,Fe)7Si8O22(OH)2
  • Cumingtonit serileri
    • Cummingtonit - Fe2Mg5Si8O22(OH)2
    • Grunerit - Fe7Si8O22(OH)2
  • Tremolit serileri
    • Tremolit - Ca2Mg5Si8O22(OH)2
    • Aktinolit - Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2
  • Hornblende - (Ca,Na)2-3(Mg,Fe,Al)5Si6(Al,Si)2O22(OH)2
  • Sodyum amfibol grubu
    • Glaukofan - Na2Mg3Al2Si8O22(OH)2
    • Riebeckite (asbestos) - Na2Fe2+3Fe3+2Si8O22(OH)2
    • Arfvedsonit - Na3(Fe,Mg)4FeSi8O22(OH)2