Związek Wyzwolenia Ukrainy

Ten artykuł dotyczy ukraińskiej organizacji politycznej. Zobacz też: mistyfikacja GPU z lat 1929-1930.
Winieta pisma Вістник Союза визволення України, wydawanego w Wiedniu

Związek Wyzwolenia Ukrainy, ukr. Союз визволення України (SWU) – ukraińska organizacja polityczna, utworzona 4 sierpnia 1914 we Lwowie przez politycznych emigrantów ukraińskich z terenów Imperium Rosyjskiego.

Większość członków ZWU stanowili naddnieprzańscy socjaliści, którzy schronili się w Galicji wskutek stołypinowskich represji. Początkowo organizacji przewodniczyli Dmytro Doncow i Mykoła Zalizniak.

Działalnością ZWU kierowało prezydium w składzie: Ołeksandr Skoropys-Jołtuchowskyj, Wołodymyr Doroszenko, Andrij Żuk, Marijan Mełenewśkyj, którym pomagali galicyjscy i bukowińscy działacze różnych organizacji: Stepan Smal-Stocki, Roman Smal-Stocki, Wasyl Simowycz, Mychajło Wozniak, Bohdan Łepki, Mychajło Łozynśkyj, Łew Hankewycz, Mykoła Hankewycz, Iwan Krypjakewycz, Stepan Rudnyćkyj i inni. Centrum działania ZWU był początkowo przez krótki czas Lwów, a od końca sierpnia 1914, w związku z rosyjską ofensywą w Galicji, Wiedeń.

Do 1915 roku działalność Związku Wyzwolenia Ukrainy była finansowana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Austro-Węgier, od 1915 przez MSZ Cesarstwa Niemieckiego[1].

Organizacja stawiała na przegraną Rosji z Państwami Centralnymi. Jej celem było zbudowanie w oparciu o Austro-Węgry i Niemcy niepodległego państwa ukraińskiego, składającego się z ziem zdobytych na Rosji. Co do terenów ukraińskich w składzie monarchii austro-węgierskiej, liczono na przekształcenie tych ziem w osobny kraj koronny. W dalszej perspektywie planowano ich połączenie w federację.

Przystąpienia do ZWU odmówili Mychajło Hruszewski i Symon Petlura, którzy byli przekonani o porażce państw centralnych.

ZWU prowadził ożywioną działalność polityczną i kulturalno-oświatową wśród jeńców ukraińskich w obozach Austrii i Niemiec. W 1917 dzięki jej działalności udało się z nich uformować dwie dywizje: Synożupannyki (Błękitna Dywizja) i Sirożupannyki (Szara Dywizja) – nazwy pochodzą od koloru mundurów.

ZWU formalnie zlikwidowano 1 maja 1918.

Przypisy

  1. ↑ R. Szust, Tradycje i doświadczenia stosunków ukraińsko-niemieckich (do początku XX wieku), [w:] Polska-Niemcy-Ukraina w Europie, Rzeszów 1996, s. 126, 127.

Bibliografia, literatura

  • Союз визволення України w: Dovidnyk z istorii Ukrainy, opr. Ihor Pidkova, Roman Shust, Kost Bondarenko; Lviv 1999, Wyd. Lvivskyi derzhavnyi universytet im. Ivana Franka i Vydavnyctvo Heneza, ISBN 978-966-504-237-2.
  • Sribniak I. Działalność narodowo-organizacyjna Związku Wyzwolenia Ukrainy w obozie jeńców armii cesarskiej Rastatt w Niemczech (1915-1918) Wschodnioznawstwo 2018. Wrocław, 2018. S.231-242. https://web.archive.org/web/20200129130518/http://elibrary.kubg.edu.ua/id/eprint/27330/
  • Britannica: topic/Union-for-the-Liberation-of-Ukraine