Zdzisław Zych-Płodowski

Zdzisław Zych-Płodowski

Zych

podpułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	16 grudnia 1892 Petrykozy
Data i miejsce śmierci	10 maja 1927 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie Lotnictwo Wojska Polskiego
Jednostki	1 pułk piechoty Legionów Polskich, 1 pułk artylerii lekkiej Legionów, 4 dywizjon artylerii konnej, 1 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
,
Multimedia w Wikimedia Commons

Zdzisław Zych-Płodowski (ur. 16 grudnia 1892 w Petrykozach, zm. 10 maja 1927 w Warszawie) – podpułkownik pilot lotnictwa Wojska Polskiego, inżynier mechanik. Kawaler Orderu Virtuti Militari za wojnę polsko-bolszewicką.

Życiorys

Syn Stanisława i Wandy Szpadkowskiej. Początkowo był kształcony w domu, następnie uczył się w ośmioklasowym gimnazjum filologicznym Tadeusza Radlińskiego w Siedlcach. W 1908 roku rozpoczął naukę w Szkole Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie^[1]. W trakcie nauki w tej szkole wstąpił do Związku Walki Czynnej. Ukończył Szkołę w 1912 roku i przeniósł się do École Supérieure d’Aéronautique. Tam związał się z Związkiem Strzeleckim. W 1914 roku obronił pracę dyplomową i otrzymał dyplom inżyniera mechanika w specjalności lotniczej^[2]. Zdecydował się na powrót do ojczyzny, we wrześniu 1914 roku wstąpił do 1 pułku piechoty Legionów Polskich. W trakcie walk został ranny w bitwie pod Nowym Sączem 6 grudnia 1914 roku. Po rekonwalescencji został przydzielony do 4. baterii 1 pułku artylerii lekkiej Legionów. W trakcie dalszych walk wykazał zdolności dowódcze i matematyczne co zadecydowało o skierowany go do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Rembertowie. Podczas kryzysu przysięgowego został internowany w obozie w Beniaminowie. Po zwolnieniu pracował w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w Radzie Regencyjnej. Został komendantem wydziału Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) w Warszawy^[3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Jesienią 1918 roku wziął udział w przejęciu w ręce polskie lotniska mokotowskiego w Warszawie^[4]. 16 grudnia 1918 roku znalazł się w grupie lotników, którzy złożyli uroczystą przysięgę wojskową na tym lotnisku^[5]. W styczniu 1919 roku zainicjował utworzenie I Ruchomego Parku Lotniczego w Warszawie^[6]. Kierowany przez niego Park obsługiwał eskadry I Grupy Lotniczej na Froncie Litewsko-Białoruskim podczas wojny polsko-bolszewickiej^[7][8].

Od 21 stycznia 1920 roku pełnił funkcję kierownika Centralnych Warsztatów Lotniczych^[9]. W lipcu 1920 roku, z uwagi na zapotrzebowanie, zgłosił się ochotniczo do służby w 4 dywizjonie artylerii konnej. W składzie tej jednostki, jako pierwszy oficer 1 baterii, wziął udział w walkach w obronie Płocka^[1].

Po zakończeniu działań wojennych został oddelegowany do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy na kurs pilotażu. Jednocześnie, z racji posiadanego wykształcenia technicznego, został zatrudniony jako wykładowca na kursie teoretycznym w tej szkole. Szkołę kończył w lipcu 1921 roku^[4]. W listopadzie 1921 roku ukończył Wyższą Szkołę Pilotów w Grudziądzu^[10].

W lipcu 1921 r. został mianowany szefem Wojskowej Centrali Badań Lotniczych i sprawował to stanowisko do 1926 roku. Równolegle, od 1922 roku, wykładał na Politechnice Warszawskiej, gdzie prowadził wykłady z teorii i konstrukcji samolotów. Jako oficer nadetatowy 1 pułku lotniczego w 1923 był kierownikiem Wojskowej Centrali Badań Lotniczych^[11], a w 1924 pracował w Centralnych Zakładach Lotniczych^[12]. W 1924 roku został skierowany na kilkumiesięczny staż lotniczy we Francji. W 1925 roku został członkiem jury konkursu na projekt samolotu wojskowego ogłoszonego przez Ministerstwo Komunikacji. W sierpniu 1926 roku otrzymał awans na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Lotnictwa w Ministerstwie Spraw Wojskowych^[3].

W korpusie oficerów aeronautycznych został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[13], a następnie do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923^[14].

Poniósł śmierć w wypadku lotniczym 10 maja 1927 roku w Warszawie, gdy pilotowany przez niego samolot Blériot-SPAD S.61C1 nr 1.39 spadł na ulicę Górną 17^[15][16]. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych-1-6)^[17][18].

Działalność społeczna

Od 6 sierpnia 1920 roku był skarbnikiem w Zarządzie Głównym Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP). W 1925 roku był jednym z inicjatorów powstania specjalistycznego czasopisma „Przegląd Lotniczy”. Był tam członkiem redakcji i redaktorem działu technicznego. W prasie lotniczej opublikował ok. 30 artykułów w „Wiedzy Lotniczej”, „Locie” oraz w „Locie Polskim”. Publikował artykuły poświęcone nowinkom lotniczym prezentowanym na wystawach w Paryżu oraz Pradze. Zajmował się zagadnieniami szybownictwa, przewidywał szybki rozwój lotnictwa, propagował rozbudowę szkolnictwa lotniczego. Swe poglądy nt. przyszłości lotnictwa zawarł w książkach: „O lotnictwie w ogólności” oraz „O budowie płatowców”^[3]. Pracował również jako wykładowca na Politechnice Warszawskiej oraz na wieczorowych kursach dla nauczycieli organizowanych przez Komitet Stołeczny LOPP^[19].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości (19 grudnia 1930)^[20]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (pośmiertnie, 16 marca 1928)^[21][10]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[22]
• Polowa Odznaka Pilota^[23]
• Odznaka za Rany i Kontuzje^[23]
• Medal za Waleczność (Austro-Węgry, dwukrotnie)

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Ś. p. podpułk. Zych Płodowski. „Młody Lotnik”. Nr 6/1927 (30), 1927. Wydawnictwo Komitetu Stołecznego Ligi Obrony Powietrznej Państwa. OCLC 749292984. 
• Marian Romeyko: Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
• Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
• Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
• Adam Popiel: Wypadki śmiertelne w lotnictwie polskim 1918–1939. Chmielów: PANDORA, 2014. ISBN 978-83-61674-02-3. OCLC 1063590563.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Zdzisław Zych-Płodowski. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2016-04-25].
• Zdzisław Zych-Płodowski. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2016-04-25].

Linki zewnętrzne

• O budowie płatowców : z atlasem w bibliotece Polona