Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej

Ten artykuł od 2013-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Traktat międzyamerykański o pomocy wzajemnej (ang. Inter-American Treaty of Reciprocal Assistance) zwany także Paktem Rio lub TIAR (hiszp. Tratado Interamericano de Asistencia Recíproca). Akt końcowy konferencji państw amerykańskich odbywającej się w dniach 15 sierpnia – 2 września 1947 r. w Petrópolis. Podpisany 2 września 1947 r. w Rio de Janeiro przez wysłanników 21 państw. Wszedł w życie 3 grudnia 1948 r. Spisany w językach angielskim, francuskim, portugalskim i hiszpańskim, depozytariuszem jest rząd Brazylii. Zarejestrowany przez Sekretariat ONZ 20 grudnia 1948 r.^[1] Pierwszy, podstawowy filar systemu międzyamerykańskiego.

Zawartość traktatu

Podstawowe cechy traktatu

każdy atak zbrojny ze strony któregokolwiek państwa przeciwko jakiemukolwiek państwu amerykańskiemu uznawany jest za atak wymierzony we wszystkie państwa amerykańskie
każda ze stron zobowiązuje się do pomocy zaatakowanemu (powołuje się tutaj na art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych)
terytorium, na którym miał obowiązywać przekraczało zasięg granic państw członkowskich
nie powołuje sił zbrojnych ani jakiejś instytucjonalnej organizacji

Typy zagrożeń uwzględnione w traktacie

atak zbrojny
agresja nie będąca aktem zbrojnym
konflikt pozakontynentalny lub powstały na kontynencie
każde zagrożenie pokoju w Ameryce

Typy sankcji uwzględnione w traktacie

odwołanie szefów misji dyplomatycznych
zerwanie stosunków dyplomatycznych lub konsularnych z agresorem
zaprzestanie stosunków gospodarczych z agresorem
przerwanie komunikacji z agresorem
użycie sił zbrojnych przeciwko agresorowi

Znaczenie

Do lat 60. XX wieku traktat odegrał dużą rolę w rozwiązywaniu konfliktów na zachodniej półkuli, jednak po interwencji USA w Dominikanie pojawiły się głosy, że trzeba go zmodyfikować. W 1973 r. Zgromadzenia Ogólne OPA powołało specjalną komisję, której zdaniem było przygotowanie zmian w tekście paktu Rio. Po 2 latach, w lipcu 1975 r. na konferencji w San José przyjęto Protokół Reform. Został on przekazany do ratyfikacji rządom państw członkowskich, lecz nie uzyskał wymaganej większości 2/3 głosów. Świadczyło to o narastającym wówczas kryzysie systemu międzyamerykańskiego.