Svenska marinen

Svenska marinen
Godło
Państwo

 Szwecja

Siły zbrojne

Szwedzkie Siły Zbrojne

Data utworzenia

7 czerwca 1522

Prefiks

HMS (ang. HSwMS)

Bandera

Liczebność

ok. 2500[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Svenska marinen – marynarka wojenna Królestwa Szwecji, jedna z trzech największych na Bałtyku, jej główna baza znajduje się w Karlskronie. Port Marynarki Wojennej w Karlskronie znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Królewska Szwedzka Marynarka Wojenna powstała 7 czerwca 1522 po oddzieleniu się Szwecji od Unii kalmarskiej. W 1790 roku Szwedzi odnieśli swój największy triumf podczas wojny rosyjsko-szwedzkiej, rozbijając flotę rosyjską w drugiej bitwie pod Svenskund.

Charakterystyka

Marynarka wojenna jest jednym z czterech rodzajów sił zbrojnych Szwecji, obok wojsk lądowych, Szwedzkich Sił Powietrznych i gwardii narodowej[1]. Szwecja przed 2024 rokiem nie była członkiem NATO, z tego powodu swój potencjał skupiała na ochronie swoich wód na Bałtyku, do tego celu wykorzystując małe korwety i okręty podwodne. Większość szwedzkich okrętów zaprojektowano i zbudowano lokalnie, głównie w stoczni w Malmö, obecnie należącej do niemieckiej Howaldtswerke-Deutsche Werft, spółki zależnej Blohm und Voss. Działania marynarki wspiera osiem śmigłowców morskich Agusta AW109LUH wykorzystywanych przez siły powietrzne, mogą one lądować na korwetach typu Visby[2]. Są to najnowsze szwedzkie okręty zbudowane w technologii stealth. Okrętem flagowym marynarki Szwecji jest stawiacz min HMS „Carlskrona”[3].

Historia najnowsza

Od połowy XIX wieku

W epoce pary marynarka szwedzka miała za zadanie już tylko obronę własnego wybrzeża, przy czym głównym potencjalnym zagrożeniem była Rosja[4]. W połowie XIX wieku nadal składała się głównie z żaglowych drewnianych okrętów liniowych i jedynie dwóch o napędzie parowym[4]. W latach 60. i 70. zbudowano tylko cztery monitory, fregatę i korwetę oraz kilkanaście przybrzeżnych kanonierek, w tym część pancernych[4]. Od lat 80., wraz ze wzrostem potęgi Rosji, zintensyfikowano rozwój marynarki szwedzkiej w oparciu o okręty słabsze od pełnomorskich, lecz mogące stawiać skuteczny opór w oparciu o wysepki wybrzeża szkierowego[4]. Do początku XX wieku zbudowano aż 12 pancerników obrony wybrzeża, stopniowo coraz większych typów, o wyporności od 3 do 4,5 tysiąca ton i uzbrojeniu w dwa ciężkie działa i kilka średniego kalibru[4]. Marynarka wprowadziła ponadto w tym okresie do służby pojedynczy mały krążownik pancerny „Fylgia”, pięć kanonierek torpedowych i kilkadziesiąt torpedowców różnej wielkości[4]. Wszystkie większe okręty były budowane w Szwecji, a za granicą zamawiano czasem prototypy mniejszych okrętów nowych klas, jak torpedowce[5]. W szwedzkich zakładach Boforsa produkowano też większość ich artylerii[4]. Od początku XX wieku budowano również 400-tonowe niszczyciele – dwa pierwsze w Wielkiej Brytanii, a sześć dalszych w Szwecji (w tym trzy typu Ragnar)[6]. Nowym rodzajem broni stały się też okręty podwodne – do 1914 roku zbudowano dziewięć małych jednostek przybrzeżnych[5]. Z większych okrętów, wcielono też krążownik minowy „Clas Fleming”[5]. W 1902 roku Marynarka została podzielona organizacyjnie na Flotę i Artylerię Nadbrzeżną, której były podporządkowane także okręty minowe i piechota morska[5]. Marynarka liczyła ok. 4000 stałego personelu i 23 000 poborowych[5].

Okres wojen światowych

Szwecja była neutralna podczas I wojny światowej, natomiast pomimo trudności materiałowych, marynarka budowała w jej trakcie dalsze okręty[5]. Przede wszystkim były to trzy pancerniki obrony wybrzeża ostatniego najsilniejszego typu Sverige, o wyporności ponad 7 tys. ton i uzbrojeniu w cztery działa kalibru 283 mm, przy czym ostatnie dwa ukończono dopiero na początku lat 20[5]. Zbudowano też dwa niszczyciele typu Wrangel i sześć okrętów podwodnych, w tym trzy średniej wielkości, a jeszcze trzy okręty podwodne zbudowano w 1921 roku[5]. Marynarka służyła podczas wojny do ochrony neutralności kraju, a starsze torpedowce były przeklasyfikowane na okręty patrolowe[5].

Na skutek wojny, w latach 20. szwedzka marynarka stała się przejściowo najsilniejsza na Bałtyku[7]. W drugiej połowie tej dekady Szwecja rozpoczęła stopniową modernizację marynarki i do połowy lat 30. przyjęto do służby unikatowy krążownik lotniczy „Gotland”, cztery nowocześniejsze niszczyciele (dwa typu Ehrensköld i dwa typu Klas Horn) oraz cztery okręty podwodne[8]. W 1936 roku, w związku z napięciem międzynarodowym, rozpoczęto nowy program budowy okrętów, którą jeszcze zintensyfikowano podczas II wojny światowej[7]. Wraz z okrętami zaczętymi wcześniej, od 1936 do 1945 roku do służby weszło przede wszystkim 10 niszczycieli typów Göteborg i Visby, cztery niszczyciele przybrzeżne (torpedowce) typu Mode i 24 okręty podwodne[8]. Ponadto dwa niszczyciele i dwa torpedowce zakupiono we Włoszech w 1940 roku[8]. Kupowano za granicą, a następnie budowano też kutry torpedowe oraz budowano liczne patrolowce i trałowce[9]. Szwecja zdołała zachować neutralność podczas II wojny światowej, ale trzy niszczyciele zatonęły w niewyjaśnionym wybuchu w bazie 17 września 1941 roku (być może na skutek sabotażu) – z czego dwa później wyremontowano, natomiast okręt podwodny „Ulven” zatonął w 1943 roku na minie[8][10]. Pod koniec wojny rozpoczęto także budowę dwóch krążowników lekkich typu Tre Kronor i dwóch niszczycieli typu Öland, ukończonych po wojnie[8].

Po II wojnie światowej

Bezpośrednio po II wojnie światowej, marynarka szwedzka ponownie przez kilka lat była najsilniejsza na Bałtyku, do czasu rozbudowy marynarki ZSRR[7]. Wraz z nowo kończonymi okrętami, miała wówczas siedem starych pancerników przybrzeżnych, trzy krążowniki lekkie, stary krążownik pancerny, 29 niszczycieli i torpedowców, 26 okrętów podwodnych, dwa duże stawiacze min i 21 kutrów torpedowych, jednakże część przestarzałych pancerników przybrzeżnych i niszczycieli jeszcze w 1947 roku wycofano[7][11]. Pozostałe pancerniki przybrzeżne wycofano w latach 50., a krążowniki w kolejnej dekadzie do 1971 roku[11]. Cechą szczególną szwedzkiej marynarki stała się budowa schronów przeciwatomowych dla okrętów w skałach[11]. W 1958 roku opracowano założenia „lekkiej marynarki”, obejmującej niszczyciele jako największe okręty nawodne, a nadto liczne okręty podwodne i duże kutry torpedowe do obrony brzegów[11]. Mimo to, oprócz sześciu niszczycieli typów Halland i Östergötland, z lat 50., nie budowano już więcej okrętów tej klasy ani innych tak dużych jednostek[12]. Do końca lat 60. zbudowano za to 17 nowych okrętów podwodnych typów Hajen, Draken i Sjoormen i liczne kutry torpedowe kilku typów[12]

Szwecja stała się jednym z pionierów zastosowania przeciwokrętowych pocisków rakietowych, własnej konstrukcji, w które uzbrojono dwa niszczyciele typu Halland w 1967 roku[12]. Następnie w latach 70. marynarka szwedzka przyjęła do służby kutry rakietowe typu Hugin z pociskami Penguin (zbudowane wyjątkowo w Norwegii), a na początku lat 80. przezbroiła kutry torpedowe typu Spica II w pociski RBS15[12]. Od połowy lat 80. głównymi nawodnymi okrętami bojowymi Szwecji stały się korwety rakietowe: najpierw dwie typu Stockholm, a następnie cztery typu Göteborg[12]. Od lat 80. do 90. do służby weszło też 10 nowoczesnych okrętów podwodnych typów: Näcken, Västergötland i Gotland[12]. Mimo stosunkowo niewielkiej marynarki, Szwecja rozwijała nowoczesne technologie, jak napęd okrętów podwodnych niezależny od powietrza i eksperymentalny okręt o obniżonej wykrywalności Smyge[13]. Ostatnim typem korwet rakietowych stało się pięć trudnowykrywalnych okrętów typu Visby[3]. W budowie znajdują się dwa najnowsze okręty podwodne typu A26 (przewidywane ukończenie w 2027 roku)[3].

Szwecja od 1815 roku była krajem neutralnym i także w okresie zimnej wojny polegała na własnych siłach zbrojnych[3]. Po jej zakończeniu jednak angażowała się we współpracę międzynarodową w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju, a marynarka szwedzka podjęła współpracę z państwami NATO i od 1993 roku brała udział w międzynarodowych manewrach BALTOPS na Bałtyku[3]. Szwecja również od tej pory angażowała się w operacje zagraniczne, np. w 2009 roku dwie korwety typu Stockholm, a w 2010 roku HMS „Carlskrona” (okręt flagowy operacji) brały udział w operacji EUNAVFOR (Atalanta) przeciwdziałania piractwu wokół Rogu Afryki[14][15].

Organizacja

  • 1 Flotylla Okrętów Podwodnych (1. ubflj), Karlskrona
    • 3 OP Gotland, 2 OP Södermanland, HMS Belos
  • 3 Flotylla Obrony Wybrzeża (3. sjöstridsflj), Karlskrona
    • 2 korwety Stockholm, 2 korwety Visby, 3 patrolowce Tapper, 2 Koster, HMS Trossö
  • 4 Flotylla Obrony Wybrzeża (4. sjöstridsflj), Berga
    • 2 korwety Göteborg
  • 1 Regiment Piechoty Morskiej (Amf 1), Berga

Okręty

Typ Zdjęcie Okręty Wejście do służby Wyporność (t) Długość (m)
Korwety (7)
Korwety rakietowe typu Visby 5 2005-2007 650 72
Korwety rakietowe typu Göteborg 2 1990-1993 399 57
Okręty podwodne (5)
Okręty podwodne typu Gotland 3 1996 1640 60,4
Okręty podwodne typu Södermanland 2 1989 1500 60,5
Trałowce (7)
Trałowce typu Koster 5 1986-1992 360 47,5
Trałowce typu Styrsö 2 1996-1998 205 36
Okręty patrolowe (162)
HMS Carlskrona (P04) 1 1982 3800 105,7
Finlandia HMS Trossö (A264) 1 1998 2140 71,6
Typ Stockholm 2 1985 350 50
Łodzie patrolowe typu Tapper 10 1993-1999 62 23
HMS Jägaren (V150) 1 1972 36,5
Łodzie patrolowe typu CB 90 147 1991-1997 20,5 15,9
Pozostałe
Holandia HMS Belos (A214)
(okręt ratunkowy okrętów podwodnych) 		1 1992 6150 104,9
HMS Orion (A201)
(SIGINT) 		1 1984 1400 61,2

Na stanie są też okręty szkolne i stawiacze min.

Insygnia

Przypisy

  1. ↑ a b Armie Świata: Marynarka Wojenna Szwecji [DEFENCE24 TV]. defence24.pl, 22 lutego 2021. [dostęp 2023-07-13].
  2. ↑ Lądowanie na Visby. altair.com.pl, 2009-09-02. [dostęp 2012-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-06)]. (pol.).
  3. ↑ a b c d e Sławomir Lipiecki. Szwecja dołącza do szyku. „Bandera”. Nr 7-8/2022 (157/158), s. 12-15, lipiec – sierpień 2022. 
  4. ↑ a b c d e f g Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905 1979 ↓, s. 360-363
  5. ↑ a b c d e f g h i Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921 1985 ↓, s. 355-362
  6. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921 1985 ↓, s. 357-361.
  7. ↑ a b c d Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 1980 ↓, s. 368.
  8. ↑ a b c d e Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 1980 ↓, s. 371-374
  9. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 1980 ↓, s. 375-377.
  10. ↑ Adam Fleks. Katastrofa w fiordzie Hårs. „Okręty Wojenne”. Nr 14 (1/1996), s. 40-42, 1996. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. 
  11. ↑ a b c d Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 443-444
  12. ↑ a b c d e f Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 445-450.
  13. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 447-451.
  14. ↑ EU NAVFOR reinforced by Swedish assets. eunavfor.eu, 2009-05-16. [dostęp 2012-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-04)]. (ang.).
  15. ↑ EU NAVFOR thanks Swedish warship HSwMS CARLSKRONA after 7 months of operations. eunavfor.eu, 2010-11-15. [dostęp 2012-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-09)]. (ang.).

Bibliografia

  • Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
  • Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).

Linki zewnętrzne

  • Oficjalna strona Marine.. [dostęp 2012-06-10]. (ang.).
  • p
  • d
  • e
Marynarki wojenne na świecie