Stanisław Barzykowski

Zobacz też: inne znaczenia.

Stanisław Barzykowski

Sulima
Rodzina	Barzykowscy herbu Sulima
Data i miejsce urodzenia	1792 Drożęcin
Data i miejsce śmierci	1872 Paryż
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Barzykowski herbu Sulima^[1] (ur. 19 listopada 1792 w Drożęcinie, zm. 15 marca 1872 w Paryżu) – członek Rządu Narodowego Królestwa Polskiego w czasie powstania listopadowego, poseł z powiatu ostrołęckiego na Sejm 1825 roku^[2] i sejm 1830-1831 roku^[3], pamiętnikarz, wolnomularz^[4].

Życiorys

Pochodził z rodziny średnio-zamożnej szlachty, od XV wieku zamieszkującej ziemię łomżyńską. Jego ojcem był Franciszek Barzykowski (1749-1796), burgrabia łomżyński, komisarz skarbowy (1789) i szambelan króla pruskiego (1796). Natomiast matka Zofia z Przyjemskich (zm. 1829) pochodziła z Wielkopolski. Jej ojciec (dziadek Stanisława) był starostą łomżyńskim, a brat Tomasz Przyjemski – posłem na Sejm Czteroletni. Początkowo pobierał nauki w domu, następnie w Łomżyńskiej Szkole Pijarów, a po jej zawieszeniu w 1807 Liceum Warszawskim. Nie kończąc nauki w 1808 rozpoczął służbę publiczną w biurze Rady Stanu Księstwa Warszawskiego. W 1810 r. awansował na sekretarza jej Wydziału Skarbowego, a następnie protokolanta Rady Stanu.

Po upadku Księstwa Warszawskiego kontynuował naukę na uniwersytetach w Berlinie i w Heidelbergu. Do kraju powrócił w 1818 r. poświęcając się administracji swoich majątków. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Kosynierów. Po kilku latach spokojnego życia w 1824 r. został wybrany posłem na sejm Królestwa Polskiego z powiatu ostrołęckiego. Na sejmach 1825 i 1830 zaliczany był do grona opozycji zyskując miano świetnego mówcy. Podczas sejmu w 1825 r. występował przeciw zmianie Kodeksu Cywilnego w kierunku przywrócenia jurysdykcji duchownych w sprawach rozwodowych oraz wspólnie z posłem Szanieckim sprzeciwiał się uniemożliwieniu wykupu czynszów i dzierżaw^[5]. W 1829 znalazł się wśród 28 posłów, którzy podpisali petycję do cara Mikołaja I w sprawie zniesienia artykułu dodatkowego z 133 lutego 1825. Na sejmie czerwcowym 1830 zbliżył się do obozu ks. Adama J. Czartoryskiego, w którym pozostał do końca życia.

W grudniu 1830 został szefem wydziału wojskowego Rady Najwyższej Narodowej. Następnie sprzeciwiał się polityce dyktatora gen. Józefa Chłopickiego. Jako poseł z powiatu ostrołęckiego województwa płockiego na sejm powstańczy^[6] podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa^[7]. 29 stycznia 1831 został członkiem Rządu Narodowego odpowiedzialnym za Wydział Wojny.

Pomimo swego wysokiego stanowiska wstąpił jako żołnierz do Pułku 17 Piechoty Liniowej^[8]. Wziął udział w bitwach pod Wawrem, o Olszynkę Grochowską, pod Iganiami. 26 kwietnia 1831 został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[8]. Po wydarzeniach 15 sierpnia w Warszawie wraz z całym rządem podał się do dymisji. Brał udział w ostatniej sesji sejmu w Zakroczymiu. Przez Prusy udał się do Paryża. W 1834 roku skazany przez władze rosyjskie na ścięcie za udział w powstaniu listopadowym^[9]. Jego dobra zostały skonfiskowane przez Rosjan.

Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji^[10]. Na emigracji był bliskim współpracownikiem Adama Jerzego Czartoryskiego, który powierzał mu swoje funkcje w czasie swojej nieobecności we Francji – m.in. w 1848 i 1858 r. Członek władz Związku Jedności Narodowej^[11]. Nie wstąpił do Towarzystwa Trzeciego Maja, działał w Towarzystwie Literackim.

Napisał Historię Powstania Listopadowego^[12], jedno z najważniejszych opracowań na temat powstania 1830-1831, oraz "Wiadomości o Instytucie Przygotowawczym" (1852). Istnieją przesłanki, iż spisał również pamiętnik.

Przypisy

Bibliografia

• Barzykowski Stanisław, Historia powstania listopadowego, T. I-III, Poznań 1883.
• Barzykowski Wojciech, Historia rodziny Barzykowskich, b.m.w. 1990.
• Dylągowa Hanna, Towarzystwo Patriotyczne i sąd sejmowy 1821-1829. Warszawa 1970.
• Karpińska Małgorzata, Senatorowie, posłowie i deputowani Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, Warszawa 2002.
• Koźmian Kajetan, Pamiętniki, t. I-III, Warszawa-Wrocław-Kraków, 1972.
• Łojek Jerzy, Opinia publiczna a geneza Powstania Listopadowego, Warszawa 1982.
• Meloch Maksymilian, Barzykowski Stanisław, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom I, Kraków 1935.
• Przelaskowski R., Sejm warszawski roku 1825, Warszawa 1929.
• Więckowska Helena, Opozycja liberalna w Królestwie Kongresowem 1815-1830, Warszawa 1925.
• Wojciechowski Bronisław, Ignacy Przyjemski (1703-1787), Starosta łomżyński. Lokalny polityk czasów saskich, Olsztyn 2004.
• Zajewski Władysław, Rola sejmu w powstaniu listopadowym, [w:] Powstanie listopadowe 1830-1831. Dzieje wewnętrzne – Militaria – Europa wobec powstania, red. W. Zajewski, Warszawa 1990.
• Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny generałów i sztab-oficerów tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy armii polskiej w tymże roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” odznaczonych. Stanisław Tarnowski (przedm.). Lwów: Drukarnia Ludowa, 1881.
• Maksymiljan Meloch, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 346–347. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0

Linki zewnętrzne

• Publikacje Stanisława Barzykowskiego w bibliotece Polona