Roza Tamarkina

Roza Tamarkina
Rosa Tamarkina

Roza Tamarkina podczas III Konkursu Chopinowskiego w Warszawie
Imię i nazwisko	Roza Władimirowna Tamarkina
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1920 Kijów
Pochodzenie	rosyjskie
Data i miejsce śmierci	5 sierpnia 1950 Moskwa
Przyczyna śmierci	choroba nowotworowa
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	pianistka, pedagog
Aktywność	1935–1950
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Roza Władimirowna Tamarkina (również Rosa Tamarkina, ros. Ро́за Влади́мировна Тама́ркина; ur. 23 marca 1920 w Kijowie, zm. 5 sierpnia 1950 w Moskwie) – radziecka pianistka, pedagog; laureatka II nagrody na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Życiorys

Urodziła się w Kijowie 23 marca 1920 w rodzinie wielodzietnej, jako córka Władimira Markowicza Tamarkina i Anny Lwowny Tamarkiny^[1]. Miała dwie siostry Mariję i Sarę^[1]. Podpatrywała jak jej starsze siostry grały na fortepianie i skrzypcach, co być może zadecydowało, że zapragnęła grać na instrumentach muzycznych^[2].

Będąc wielce utalentowaną oraz zafascynowaną fortepianem już w wieku kilku lat rozpoczęła naukę gry na tym instrumencie^[3]. W 1928 wstąpiła do klasy dziecięcej Konserwatorium Kijowskiego, gdzie w okresie 1928–1932 uczyła się pod okiem jej pierwszego pedagoga Nikołaja Goldenberga^[3]. Następnie w latach 1932–1935 była uczennicą „specjalnej grupy dziecięcej” przy Konserwatorium Moskiewskim, po czym rozpoczęła w wieku piętnastu lat swoją karierę pianistyczną występami publicznymi, budząc uznanie słuchaczy i krytyków interpretacją, temperamentem i wirtuozerią^[3]. W 1935 wygrała konkurs Radiokomitetu ZSRR dla młodzieży wraz z Arnoldem Kapłanem^[4][2]. Od 1936 występowała regularnie w różnych miastach Związku Radzieckiego (m.in. w Jekaterynburgu, Nowosybirsku czy Ałmaty)^[5].

W 1937 jako siedemnastoletnia studentka wystąpiła na III Konkursie Chopinowskim w Warszawie, gdzie była jedną z najmłodszych uczestniczek^[3]. Już po pierwszym etapie krytycy i członkowie jury, byli przekonani, że jest ona kandydatką do nagrody i jedną z faworytek konkursu^[3]. Ostatecznie zajęła w nim II miejsce, ustępując tylko swemu rodakowi Jakowowi Zakowi^[6]. Krytyk muzyczny i pedagog Piotr Rytel tak scharakteryzował wówczas jej występ^[3]:

Po zakończeniu Konkursu Chopinowskiego została odznaczona 27 kwietnia 1937 przez władze radzieckie Orderem „Znak Honoru”^[5]. W 1939 została wybrana posłem do Rady Miejskiej w Moskwie^[5].

Podczas II wojny światowej kontynuowała swoją edukację w Konserwatorium Moskiewskim, gdzie w 1940 ukończyła kurs w klasie fortepianu prof. Aleksandra Goldenweisera i w tymże roku rozpoczęła u niego aspiranturę, kontynuując ją w latach 1943–1945 pod okiem profesora Konstantina Igumnowa^[4].

Po wojnie wznowiła karierę pianistyczną^[7]. Jej uroda zafascynowała adoratorów, późniejszych wybitnych pianistów Jakowa Fliera^[a] i Emila Gilelsa, którzy starali się o jej rękę^[2]. Ostatecznie zdecydowała się wyjść za mąż w 1940 za Emila Gilelsa, ale w 1943 małżonkowie, po nieudanym związku rozeszli się, nie posiadając potomstwa^[1][2]. W 1946 podjęła pracę pedagogiczną w Konserwatorium Moskiewskim, jako asystentka na katedrze fortepianu^[8][7], co spowodowało znaczne ograniczenie jej występów. Jej wychowanką była m.in. Bella Dawidowicz, zwyciężczyni IV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (w 1949 wraz z Haliną Czerny-Stefańską)^[2].

W październiku 1949, z okazji 100. rocznicy śmierci Fryderyka Chopina, wykonała jego II koncert fortepianowy f-moll op. 21 w Wielkiej Sali Konserwatorium Moskiewskiego. Później okazało się, że był to jeden z ostatnich jej publicznych występów^[3]. Po raz ostatni wystąpiła w lutym 1950, będąc ciężko chorą^[5]. Zmarła 5 sierpnia 1950 w Moskwie na skutek choroby nowotworowej, chorując od 1944 na chłoniaka Hodgkina^[9][5]. Pochowana została w kwaterze rodzinnej na cmentarzu Wwiedieńskim w Moskwie obok swoich rodziców^[10][11].

Repertuar i dyskografia

Roza Tamarkina była przede wszystkim reprezentantką liryczno-romantycznego nurtu w sztuce muzycznej^[5]. Upamiętniła się w świadomości słuchaczy interpretacjami dzieł Fryderyka Chopina (m.in. Fantazji f-moll op. 49, Scherza b-moll i Scherza cis-moll, Poloneza fis-moll op. 44, Sonaty h-moll op. 58, Nokturnu G-dur op. 37 nr 2 i II koncertu fortepianowego f-moll op. 21), Ferenca Liszta (Sonaty h-moll, Walca Mefisto, X Rapsodii węgierskiej, Parafrazy koncertowej „Rigoletto”), Roberta Schumanna (Fantazji C-dur op. 17) i Siergieja Rachmaninowa (II koncertu fortepianowego c-moll op. 18). Ponadto w jej repertuarze znajdowały się utwory m.in. Johannesa Brahmsa czy Franza Schuberta^[12].

Większość z jej nagrań została zebrana i wydana już po jej śmierci^[13][14].

Albumy
Rok	Tytuł	Wydawca
1956	Концерт Розы Тамаркиной	Апрелевский Завод
1972	Rosa Tamarkina. Piano. The Bolshoi Theatre Quartet. Sergey Ivanovich Taneyev Quintet In G Minor, Op. 30	Мелодия
1985	Rosa Tamarkina. Piano. The Bolshoi Theatre Quartet. Johannes Brahms Quintet In F Minor, Op. 34
2005	Rosa Tamarkina. Volume 1. Sergei Rachmaninov, Sergei Taneyev	Vista Vera[15]
2006	Rosa Tamarkina. Volume 2. Franz Schubert, Franz Liszt, Johannes Brahms
	Rosa Tamarkina. Volume 3. Sergei Rachmaninov, Frederic Chopin, Robert Schumann, Frank Cesar
2012	Women At The Piano - An Anthology Of Historic Performances, Volume 4[b]	Naxos

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• StanisławS. Dybowski StanisławS., Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie (z dyskografią), Warszawa: Przedsiębiorstwo Muzyczne Selene, 2005, s. 98–101, ISBN 83-910515-1-X, OCLC 68802269 .
• Jean-PierreJ.P. Thiollet Jean-PierreJ.P. i inni, 88 notes pour piano solo, t. 70, Magland: Neva éditions, 2015, ISBN 978-2-35055-192-0, OCLC 946445855  (fr.).brak strony (książka)
• StefanS. Wysocki StefanS., Wokół Konkursów Chopinowskich, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987, ISBN 83-212-0443-0, OCLC 749899851 .

Linki zewnętrzne

• Roza Tamarkina w bazie Online Computer Library Center
• Rosa Tamarkina w bazie You Tube
• Rosa Tamarkina w bazie Discogs.com (ang.)
• Rosa Tamarkina (ang.) w Musixmatch
• Роза Тамаркина, Rosa Tamarkina (ang.) w Rate Your Music
• TAMARKINA, Rosa (ang.) w RCD
• Rosa Tamarkina (ang.) w Apple Music
• О Розе Тамаркиной. Часть I (O Rozie Tamarkinie cz. 1) [online], 1-9-6-3.livejournal.com, 6 sierpnia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2022-12-29]  (ros.).
• О Розе Тамаркиной. Часть 2 (O Rozie Tamarkinie cz. 2) [online], 1-9-6-3.livejournal.com, 6 sierpnia 2008 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-15]  (ros.).
• Александр Ш.А.Ш. Крылов Александр Ш.А.Ш., ЛЕГЕНДАРНАЯ РОЗА ТАМАРКИНА [online], liveinternet.ru, 24 października 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-10]  (ros.).