Pałac w Chałupkach

Pałac w Chałupkach
Symbol zabytku nr rej.
- A/658/2020 z 01.06.2020 (woj. śląskie)[1]
- 1813/66 z 17.10.1966 (woj. katowickie)[2]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Chałupki

Adres

47-460 Chałupki, ul. Bogumińska 30

Styl architektoniczny

barokowy

Położenie na mapie gminy Krzyżanowice
Mapa konturowa gminy Krzyżanowice, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Chałupkach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Chałupkach”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej nieco na dole znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Chałupkach”
Położenie na mapie powiatu raciborskiego
Mapa konturowa powiatu raciborskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się ikonka pałacu z opisem „Pałac w Chałupkach”
Ziemia49°55′14,8″N 18°19′25,1″E/49,920778 18,323639
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Chałupkach (Zamek Bogumiński) – barokowy budynek, położony jest 300 metrów od mostu granicznego na Odrze, na którym do grudnia 2007 r. znajdowało się przejście graniczne. Obecnie znajduje się w nim hotel, restauracja i dom przyjęć.

Historia

Pałac w Chałupkach

Początki zamku w Chałupkach (wówczas w Boguminie) sięgają XIII wieku, gdy istniał tu drewniany gród strzegący brodu na Odrze. Być może jak uważa część czeskich historyków, został wzniesiony w roku 1247 przez pochodzącego z Górnych Łużyc rycerza Henryka z Baruthu. Warownia nazywana wówczas Barutswerde wraz z okolicznymi ziemiami należała do księcia opolsko-raciborskiego i oddawana była rycerzom w lenno. Pod koniec XIII wieku leżący na prawym brzegu Odry gród oraz lewobrzeżne miasto lokacyjne Bogumin, znalazły się w księstwie raciborskim.

Po raz pierwszy jednak pisemna wzmianka o zamku pojawia się w dokumencie z 1373 r. Wystawiony 6 stycznia przez księcia raciborskiego Jana I dokument, przyznaje rycerzowi Pasko w lenno zamek oraz miasto Bogumin i połowę wsi Zabełków. Był to wówczas typowy zamek obronny, otoczony fosą, który miał za zadanie chronić przeprawę przez pobliską rzekę. Zamek zmieniał wielokrotnie właściciela, którymi wpierw byli książęta raciborsko-opawscy, a w 1422 r. książę raciborski Jan II Żelazny sprzedał zamek Barutswerde rycerzowi Bielikowi z Kornicy. W roku 1523 kupił go margrabia Jerzy Hohenzollern, pan Bytomia i właściciel zamku w Raciborzu. Ze względu na zagrożenie tureckie przebudował on zamek – zapewne wówczas powstały umocnienia bastionowe. Według urbarza z początku XVII wieku zamek otaczały liczne zabudowania gospodarcze.

W wyniku wojny trzydziestoletniej Hoohenzollernowie utracili swe górnośląskie posiadłości w tym między innymi ziemie bogumińską wraz zamkiem. W roku 1623 Habsburgowie oddali Bogumin w zastaw rodzinie Henckel von Donnersmarck, którzy stali się nowymi właścicielami zamku. Założyli oni park (zachowany do dzisiaj, rośnie w nim 26 gatunków drzew i krzewów), a gdy Bogumin odziedziczył Eliasz Andrzej Donnersmarck, około roku 1682 przebudował on stary graniczny zamek na barokowy pałac, zachowując wcześniejsze relikty. Nowy pałac powstał na bazie prostokąta, przykryty mansardowym dachem, z wieżą od strony północno-zachodniej. W 1742 r., po wojnach śląskich i podziale Śląska, pałac znalazł się po stronie pruskiej, a miasto Bogumin pozostało przy Habsburgach.

Herb rodziny Rothschildów nad wejściem do pałacu.

Od 1803 r. pałac był w rękach rodu Lichnowskich, a w roku 1846 kupił go Salomon von Rotschild ze słynnej żydowskiej rodziny bankierów. W 1907 r. dokonano ostatniej przebudowy wyglądu pałacu. Rodzina Rotschildów była właścicielem obiektu do roku 1936, kiedy to władze hitlerowskie przekazały go baronowej von Kirchen und Pancken, wdowie po generale. W 1945 r. przeszedł na własność państwa polskiego.

Przez wiele lat stał pusty, dopiero w 2 poł. lat 70. XX w. zaczęto pierwsze prace remontowe (właścicielem było wówczas Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych w Katowicach). W 1983 r. otwarto we wnętrzach hotel który istnieje do dzisiaj. W 1993 r. przekazano go gminie Krzyżanowice, a od roku 1994 wydzierżawiono go osobie prywatnej.

Przypisy

  1. SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-06-02]
  2. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .

Bibliografia

  • Zamki w Polsce – Chałupki. [dostęp 2013-09-15]. (pol.).

Linki zewnętrzne

  • Historia pałacu na stronie hotelu
  • Pałac w Chałupkach na portalu Wirtualny Sztetl
  • p
  • d
  • e
Zamki i pałace na Górnym Śląsku
Istniejące dwory
Istniejące pałace
Istniejące zamki
Nieistniejące dwory
Nieistniejące pałace
Nieistniejące zamki

  • p
  • d
  • e
powiat będziński
dwory
pałace
zamki
powiat bielski, Bielsko-Biała
dwory
pałace
zamki
Bytom, Dąbrowa Górnicza
pałace
zamki
powiat cieszyński
pałace
zamki
powiat częstochowski, Częstochowa
dwory
pałace
zamki
powiat gliwicki, Gliwice
dwory
pałace
zamki
Jastrzębie-Zdrój
dwory
pałace
Katowice
dwory
pałace
powiat kłobucki
dwory
pałace
zamki
powiat lubliniecki
dwory
  • Łagiewniki Wielkie (1)
  • Łagiewniki Wielkie (2)
  • Panoszów
pałace
zamki
powiat mikołowski
dwory
  • Orzesze-Gardawice
  • Wyry
pałace
powiat myszkowski
dwory
  • Myszków
  • Żarki (nie istnieje)
pałace
strażnice
zamki
powiat pszczyński
dwory
pałace
zamki
powiat raciborski
pałace
zamki
powiat rybnicki, Rybnik
dwory
  • Czerwionka
pałace
zamki
Ruda Śl., Siemianowice Śl.,
Świętochłowice
dwory
pałace
zamki
Sosnowiec
dwory
pałace
zamki
powiat tarnogórski
dwory
pałace
zamki
Tychy, Zabrze, Żory
dwory
pałace
powiat wodzisławski
pałace
powiat zawierciański
dwory
pałace
strażnice
  • Ryczów
zamki
powiat żywiecki
dwory
pałace
zamki