New Jersey

Ten artykuł dotyczy stanu w USA. Zobacz też: New Jersey – czwarty album studyjny zespołu Bon Jovi.

New Jersey

State of New Jersey

stan
3. stan od 18 grudnia 1787
Pieczęć Flaga
Dewiza: Liberty and prosperity
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Trenton
Kod ISO 3166-2	US-NJ
Gubernator	Philip Murphy (D)
Powierzchnia	22 591 km²[1]
Populacja (2017) • liczba ludności	9 005 644[2]
• gęstość	438 os./km²
Strefa czasowa	UTC-05:00 UTC-04:00
Języki urzędowe	angielski
Położenie na mapie USA
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

New Jersey (wym. /nju:ˈdʒɜrzi/^ⓘ/nju:ˈdʒɜrzi/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, nad Oceanem Atlantyckim.

Stolica Trenton (82,8 tys. mieszkańców, 2008). Największe miasta: Newark (277,7 tys. mieszkańców, 2012), Jersey City (247,5 tys. mieszkańców, 2010) i Paterson (149,2 tys. mieszkańców, 2000) należące do regionu metropolitalnego Nowego Jorku.

W New Jersey znajduje się jeden z trzech największych portów lotniczych metropolii nowojorskiej: Newark Liberty International Airport.

Historia

Około 1524 roku do wybrzeży New Jersey dotarł, pozostający w służbie króla Francji, podróżnik włoski Giovanni da Verrazzano. W 1609 roku dolny bieg rzeki, nazwanej później jego imieniem, badał Anglik Henry Hudson. Od ok. 1620 roku obszar dzisiejszego New Jersey zasiedlali Holendrzy i Szwedzi. W 1625 roku tereny te weszły w skład kolonii Nowa Szwecja, przyłączonej w 1655 roku do Nowych Niderlandów.

W 1664 roku zajęte przez Brytyjczyków, weszły w skład kolonii Nowy Jork, zostały jednak wkrótce wydzielone administracyjnie jako odrębna kolonia (Prowincja New Jersey). W 1776 roku New Jersey proklamowało niezależność od Wielkiej Brytanii. W 1787 roku prowincja była jednym ze stanów-założycieli Unii.

Od początku XIX w. intensywny napływ imigracji europejskiej, m.in. z Polski.

W 2013 w stanie New Jersey zalegalizowano małżeństwa osób tej samej płci^[3].

Gospodarka

Powierzchnia stanu w większości nizinna, jedynie w północno-wschodniej części pagórkowata i wyżynna.

New Jersey należy do najsilniej uprzemysłowionych stanów Stanów Zjednoczonych. Rozwinięty przemysł chemiczny, elektromaszynowy, odzieżowy, środków transportu. Intensywne rolnictwo i hodowla.

Wzdłuż wybrzeża oceanu są zlokalizowane liczne kąpieliska i ośrodki wypoczynkowe (najbardziej znane – Atlantic City).

Znajduje się tu w parku rozrywki Six Flags największy rollercoaster na świecie, który osiąga prędkość 206 km/h, wspinając się do 104 m n.p.m.

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Lista hrabstw w stanie New Jersey.

Stan New Jersey podzielony jest na 21 hrabstw.

Miejscowości

Newark

Jersey
City

Paterson

Elizabeth

Trenton

Clifton

Camden

Największe miejscowości w stanie New Jersey, powyżej 70 000 mieszkańców (2022)^[4]

Na terenie stanu New Jersey znajdują się 323 miasta (city lub town), wsie (village oraz miejscowości o statusie borough, w tym 4 o liczbie ludności przekraczającej 100 000 mieszkańców, 112 powyżej 10 000 mieszkańców, a 294 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.)^[4].

Lista miejscowości zamieszkanych przez 15 000 lub więcej osób (2022 r.)^[4]:

Demografia

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan New Jersey liczy 8 791 894 mieszkańców, co oznacza wzrost o 377 597 (4,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,8% populacji, 22,0% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,8% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,2% ludności stanu stanowią kobiety^[5].

Język

Najpowszechniej używanymi językami są^[6]:

• język angielski – 71,31%,
• język hiszpański – 14,59%,
• język włoski – 1,06%,
• język portugalski – 1,06%.

Rasy i pochodzenie

Według spisu z 2010 roku, 72,1% mieszkańców stanowiła ludność biała (55,1% nie licząc Latynosów), 15,0% to Afroamerykanie, 10,1% to Azjaci, 2,2% miało rasę mieszaną, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 20,4% ludności stanu^[5].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia włoskiego (16,1%), irlandzkiego (14,1%), afroamerykańskiego (13,5%), niemieckiego (10,6%), polskiego (5,7%) i portorykańskiego (5,4%). Obecne są także duże grupy (ponad 100 tys.) osób pochodzenia latynoskiego z Ameryki Południowej i Środkowej, osób pochodzenia angielskiego, „amerykańskiego”, hinduskiego, meksykańskiego, rosyjskiego, chińskiego, francuskiego, szkockiego, filipińskiego i arabskiego^[7].

New Jersey ma największą populację Hindusów (370 tys.) wśród wszystkich stanów amerykańskich^[8].

W kilku rejonach New Jersey, m.in. w Garfield, Wallington, Linden, Bayonne, Elizabeth, Clifton i Jersey City znajdują się duże skupiska Polonii amerykańskiej.

Religie

Dane z 2014 r.^[9]:

• katolicy – 34%,
• protestanci – 31% (głównie: baptyści, metodyści, bezdenominacyjni, kalwini, zielonoświątkowcy, luteranie, anglikanie i uświęceniowcy),
• brak religii – 18% (w tym: 3% agnostycy i 2% ateiści),
• żydzi – 6%,
• muzułmanie – 3%,
• pozostałe religie – 8% (w tym: prawosławni, hinduiści, New Age, mormoni, buddyści, świadkowie Jehowy, unitarianie uniwersaliści i bahaiści^[10]).

Sport

Sydney McLaughlin-Levrone, mistrzyni olimpijska (2021) i rekordzistka świata w biegu na 400 metrów przez płotki, pochodzi i mieszka w New Jersey^[11].

Galeria

Przypisy

Linki zewnętrzne

• New Jersey – galerie zdjęć i informacje dotyczące najciekawszych miejsc w New Jersey