Muhammad asz-Szajch al-Mahdi

Ten artykuł dotyczy sułtana z dynastii Wattasydów. Zobacz też: inni władcy o imieniu Muhammad asz-Szajch.

Muhammad asz-Szajch al-Mahdi
Sułtan Maroka
Okres	od 1472 do 1505
Poprzednik	Abdulhak II
Następca	Muhammad al-Burtukali
Dane biograficzne
Dynastia	Wattasydzi
Data śmierci	1505

Muhammad asz-Szajch al-Mahdi (arab. أبو عبد الله الشيخ محمد بن يحي = Abu Abd Allah asz-Szajch Muhammad ibn Jahja, zm. 1505) – pierwszy sułtan Maroka z dynastii Wattasydów, syn wezyra Jahji ibn Abu Zakariji Jahji. Panował w latach 1472-1505.

Muhammad asz-Szajch al-Mahdi pochodził z berberskiego klanu Wattasydów, którzy od połowy XIV wieku urośli w siłę jako wezyrowie na dworze marynidzkich sułtanów i mieli realny wpływ na politykę państwa. Sułtan Abdulhak II próbował jednak złamać ich potęgę i w 1459 roku dokonał rzezi na członkach rodu Wattasydów. Muhammadowi asz-Szajchowi wraz z bratem udało się jednak uciec i schronić się w Asili na północy kraju. Tam zebrał wojska do walki przeciw Abdulhakowi, sułtan zginął jednak w 1465 roku w czasie tłumienia powstania w Fezie.

Nastał okres bezkrólewia i rządów imamów i bractw islamskich. W 1472 roku Muhammad asz-Szajch al-Mahdi zdołał podporządkować sobie imamat i ogłosić się sułtanem. Z zamieszania w Maroku skorzystali jednak Portugalczycy i zajęli część marokańskich portów nad Atlantykiem. Wobec przewagi ich wojsk, Muhammad asz-Szajch al-Mahdi musiał podpisać zawieszenie broni i uznać ich podboje (m.in. przejęcie Tangeru).

Mimo zawieszenia broni Portugalia zajęła pozostałe atlantyckie porty w Maroku i zyskała znaczną kontrolę nad marokańskim handlem morskim. Po 1497 roku również Hiszpania zajęła porty nad Morzem Śródziemnym. Wszystkim tym podbojom nie towarzyszył większy opór ze strony Maroka.

Niemoc wattasydzkiego sułtana wobec ataków europejskich mocarstw spowodowała sprzeciw ludności wobec jego władzy i w konsekwencji znaczne osłabienie autorytetu dworu wśród plemion w kraju. Chociaż Muhammad formalnie uznawany był za władcę całego kraju, realnie sprawował władzę tylko w dużych miastach na północy.

Po śmierci Muhammada asz-Szajcha na sułtański tron Maroka wstąpił jego syn Muhammad al-Burtukali.

Bibliografia

Ulrich Haarmann: Geschichte der Arabischen Welt. C.H. Beck München, 2001
Stephan und Nandy Ronart: Lexikon der Arabischen Welt. Artemis Verlag, 1972

Władcy Maroka

Idrysydzi

Idris I (788–791)
Idris II (791–826)
Muhammad ibn Idris (828–836)
Ali ibn Idris (836–848)
Jahja I (848–864)
Jahja II (864–874)
Ali ibn Umar (874–883)
Jahja III (883–904)
Jahja IV (904–925)
Hassan I al-Hadżam (925–927)
Al-Kasim Kannun (937–948)
Abu al-Aisz Ahmad (948–954)
Hassan II (954–974)

Fatymidzi

Abd Allah al-Mahdi bi-Allah (909–934)
Muhammad al-Kaim bi-Amr Allah (934–946)
Isma'il al-Mansur bi-Allah (946–953)
Ma'add al-Mu'izz li-Din Allah (953–975)
Nizar al-Aziz bi-Allah (975–996)
Husajn al-Hakim bi-Amr Allah (996–1021)
Ali az-Zahir (1021–1036)
Ma'add al-Mustansir bi-Allah (1036–1094)

Almorawidzi

Jahja ibn Umar (?–1056)
Abu Bakr ibn Umar (1056–1070)
Jusuf ibn Taszfin (1070–1106)
Ali ibn Jusuf (1106–1143)
Taszfin ibn Ali (1143–1145)
Ibrahim ibn Taszfin (1145)
Ishak ibn Ali (1145–1147)

Almohadzi

Abd al-Mumin ibn Ali (1145–1163)
Abu Jakub Jusuf I (1163–1184)
Abu Jusuf Jakub al-Mansur (1184–1199)
Muhammad an-Nasir (1199–1213)
Abu Jakub Jusuf II (1213–1224)
Abd al-Wahid I (1224)
Abdullah al-Adil (1224–1227)
Jahja al-Mutasim (1227–1229)
Idris I (1227–1232)
Abd al-Wahid II (1232–1242)
Ali as-Said (1242–1248)
Umar al-Murtada (1248–1266)
Idris II (1266–1269)

Marynidzi

Abdulhak I (1195–1217)
Usman I (1217–1240)
Muhammad I (1240–1244)
Abu Jahja Abu Bakr (1244–1248)

Sułtani

Abu Jahja Abu Bakr (1248–1258)
Umar ibn Jahja (1258–1259)
Abu Jusuf Jakub (1259–1286)
Abu Jakub Jusuf (1286–1307)
Abu Sabit (1307–1308)
Abu ar-Rabi (1308–1310)
Abu Said Usman II (1310–1331)
Abu al-Hassan Ali I (1331–1351)
Abu Inan Faris (1350–1358)
Muhammad II as-Said (1358–1359)
Abu Salim Ali II (1359–1361)
Abu Umar Taszfin (1361)
Abu Zajjan Muhammad III (1361–1366)
Abu al-Faris Abd al-Aziz I (1366–1372)
Abu al-Abbas Ahmad (1372–1384)
Abu Zajjan Muhammad IV (1384–1386)
Muhammad V (1386–1387)
Abu al-Abbas Ahmad (1387–1393)
Abd al-Aziz II (1393–1396)
Abu Amir Abdullah (1396–1398)
Abu Said Usman III (1398–1421)
Abdulhak II (1421–1465)
okres anarchii (1465–1472)

Wattasydzi

Abu Zakarija Jahja (1420–1448)
Ali ibn Jusuf (1448–1458)
Jahja ibn Abu Zakarija Jahja (1458–1459)

Sułtani

Muhammad asz-Szajch al-Mahdi (1472–1505)
Muhammad al-Burtukali (1505–1524)
Abu al-Abbas Ahmad ibn Muhammad (1524–1545)
Muhammad al-Kasri (1545–1547)
Abu al-Abbas Ahmad ibn Muhammad (1547–1549)

Sadyci

Abu Abdullah Muhammad I al-Kaim (1509–1517)
Ahmad al-Aradż (1517–1544)
Muhammad asz-Szajch (1517–1557)

Sułtani

Pierwszy okres	Muhammad asz-Szajch (1549–1554) Abu Hassun ibn Muhammad (1554) Muhammad asz-Szajch (1554–1557) Abdullah al-Ghalib (1557–1574) Abu Abdullah Muhammad II (1574–1576) Abu Marwan Abd al-Malik I (1576–1578) Ahmad al-Mansur (1578–1603) Abu Faris Abdullah (1603–1608)
Linia z Fezu	Muhammad asz-Szajch al-Mamun (1604–1613) Abd Allah II (1613–1623) Abd al-Malik (1623–1627)
Linia z Marrakeszu	Zidan Abu Maali (1603–1627) Abu Marwan Abd al-Malik II (1627–1631) Al-Walid ibn Zidan (1631–1636) Muhammad asz-Szajch as-Saghir (1636–1655) Ahmad al-Abbas (1655–1659)

Alawici

Sułtani Maroka

Maulaj Ali asz-Szarif (1631–1636)
Muhammad ibn Ali asz-Szarif (1636–1664)
Maulaj Raszid (1664–1666)
Maulaj Raszid (1666–1672)
Muhammad I as-Saghir, Al-Harrani, Abu al-Abbas Ahmad I, Maulaj Ismail (1672–1684)
Maulaj Ismail (1684–1727)
Abu al-Abbas Ahmad II (1727–1728)
Abd al-Malik (1728)
Abu al-Abbas Ahmad II (1728–1729)
Abdullah ibn Ismail (1729–1735)
Ali ibn Ismail (1735–1736)
Abdullah ibn Ismail (1736)
Muhammad II ibn Ismail (1736–1738)
Al-Mustadi ibn Ismail (1738–1740)
Abdullah ibn Ismail (1740–1745)
Zajn al-Abidin (1745)
Abdullah ibn Ismail (1745–1757)
Muhammad III (1757–1790)
Jazid ibn Muhammad, Hiszam ibn Muhammad (1790–1792)
Maulaj Sulajman (1792–1822)
Maulaj Abd ar-Rahman (1822–1859)
Muhammad IV (1859–1873)
Hassan I (1873–1894)
Abd al-Aziz IV (1894–1908)
Maulaj Abd al-Hafiz (1908–1913)
Jusuf ibn Hassan (1913–1927)
Muhammad V (1927–1953)
Muhammad ibn Arafa (1953–1955)
Muhammad V (1955–1957)

Królowie Maroka

Muhammad V (1957–1961)
Hassan II (1961–1999)
Muhammad VI (od 1999)

Sułtani Maroka

Dynastia Marynidów

Abu Jahja Abu Bakr (1248–1258)
Umar ibn Jahja (1258–1259)
Abu Jusuf Jakub (1259–1286)
Abu Jakub Jusuf (1286–1307)
Abu Sabit (1307–1308)
Abu ar-Rabija (1308–1310)
Abu Said Usman II (1310–1331)
Abu al-Hassan Ali I (1331–1351)
Abu Inan Faris (1350–1358)
Muhammad II as-Said (1358–1359)
Abu Salim Ali II (1359–1361)
Abu Umar Taszfin (1361)
Abu Zajjan Muhammad III (1361–1366)
Abu al-Faris Abd al-Aziz I (1366–1372)
Abu al-Abbas Ahmad (1372–1384)
Abu Zajjan Muhammad IV (1384–1386)
Muhammad V (1386–1387)
Abu al-Abbas Ahmad (1387–1393)
Abd al-Aziz II (1393–1396)
Abu Amir Abdullah (1396–1398)
Abu Said Usman III (1398–1421)
Abdulhak II (1421–1465)

Dynastia Wattasydów

Muhammad asz-Szajch al-Mahdi (1472–1505)
Muhammad al-Burtukali (1505–1524)
Abu al-Abbas Ahmad ibn Muhammad (1524–1545)
Muhammad al-Kasri (1545–1547)
Abu al-Abbas Ahmad ibn Muhammad (1547–1549)

Dynastia Saadytów

Muhammad asz-Szajch (1549–1554) Abu Hassun ibn Muhammad z poprzedniej dynastii Wattasydów (1554) Muhammad asz-Szajch (1554–1557) Abdullah al-Ghalib (1557–1574) Abu Abdullah Muhammad II (1574–1576) Abu Marwan Abd al-Malik I (1576–1578) Ahmad I al-Mansur (1578–1603) Abu Faris Abdullah (1603–1608)
Linia z Fezu	Muhammad asz-Szajch al-Mamun (1608–1613) Abdullah II (1613–1623) Abd al-Malik (1623–1627)
Linia z Marrakeszu	Zidan Abu Maali (1608–1627) Abu Marwan Abd al-Malik II (1627–1631) Al-Walid ibn Zidan (1631–1636) Muhammad asz-Szajch as-Saghir (1636–1655) Ahmad al-Abbas (1655–1659)