Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego

Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego – polskie ministerstwo istniejące w latach 1949–1976, powołane z zadaniem działania w obszarze przemysłów związanych z hutnictwem, metalurgią, elektrotechniką i chemią. Minister był członkiem Rada Ministrów w Polsce.

Ustanowienie urzędu

Na podstawie ustawy z 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej zniesiono urząd Ministra Przemysłu i Handlu i utworzono urząd Ministra Przemysłu Ciężkiego obok takich urzędów jak: Ministerstwa Górnictwa i Energetyki, Ministerstwa Przemysłu Lekkiego, Ministra Przemysłu Rolnego I Spożywczego, Ministra Handlu Wewnętrznego i Ministra Handlu Zagranicznego^[1].

Ministrowie

• Kiejstut Żemaitis (1949–1950)
• Julian Tokarski (1950–1952)
• Kiejstut Żemaitis (1957–1959)
• Franciszek Waniołka (1959–1962)
• Zygmunt Ostrowski (1962–1965)
• Janusz Hryniewicz (1965–1967)
• Franciszek Kaim (1967–1970)
• Włodzimierz Lejczak (1970–1976)

Zakres działania urzędu z 1950

Do zakresu działania urzędu Ministra Przemysłu Ciężkiego należały sprawy przemysłu hutniczego, metalowego, elektrotechnicznego i chemicznego^[2].

Ponadto Ministrowi Przemysłu Ciężkiego podlegały następujące centralne zarządy:

• Centralny Zarząd Przemysłu Obrabiarek i Narzędzi,
• Centralny Zarząd Przemysłu Maszyn Rolniczych,
• Centralny Zarząd Przemysłu Maszyn Włókienniczych,
• Centralny Zarząd Przemysłu Maszyn Elektrycznych,
• Centralny Zarząd Przemysłu Teletechnicznego,
• Centralny Zarząd Przemysłu Kablowego,
• Centralny Zarząd Budowy Maszyn Ciężkich,
• Centralny Zarząd Ogólnego Budownictwa Maszynowego,
• Centralny Zarząd Przemysłu Taboru Kolejowego,
• Centralny Zarząd Przemysłu Motoryzacyjnego,
• Centralny Zarząd Przemysłu Hutniczego,
• Centralny Zarząd Przemysłu Metali Nieżelaznych,
• Centralny Zarząd Przemysłu Wyrobów Metalowych,
• Centralny Zarząd Kopalnictwa Rud Żelaznych,
• Centralny Zarząd Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych,
• Centralny Zarząd Energetyki,
• Centralny Zarząd Przemysłu Okrętowego,
• Centralny Zarząd Przemysłu Urządzeń Mechanicznych,
• Centralny Zarząd Przemysłu Sprzętu Komunikacyjnego,
• Centralny Zarząd Budownictwa Zakładów Przemysłu Ciężkiego,
• Centralny Zarząd Zaopatrzenia Przemysłu Ciężkiego,
• Centralny Zarząd Gospodarki Złomem.

Nowa organizacja władz z 1952

Na podstawie ustawy z 1952 r. o organizacji władz naczelnych w dziedzinie przemysłu ciężkiego urząd Ministra Przemysłu Ciężkiego przekształcono w urząd Ministra Przemysłu Maszynowego, a ponadto utworzono urząd Ministra Hutnictwa oraz urząd Ministra Energetyki^[3].

Na podstawie ustawy z 1957 r. urzędy Ministra Hutnictwa oraz urząd Ministra Przemysłu Maszynowego połączono w urząd Ministra Przemysłu Ciężkiego^[4].

Zakres działania urzędu z 1967

Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów r. z 1967 r. w sprawie działania Ministra Przemysłu Ciężkiego, zakres działania obejmował sprawy przemysłów: hutnictwa żelaza i stali, hutnictwa metali nieżelaznych, górnictwa rud metali, materiałów ogniotrwałych, koksochemicznego, maszyn ciężkich, urządzeń chemicznych, taboru kolejowego, budowy okrętów, wyrobów metalowych, wyrobów odlewniczych i instalacyjnych^[5].

Do zakresu działania Ministra Przemysłu Ciężkiego należały także sprawy obrotu i gospodarowania surowcami wtórnymi żelaza, metali nieżelaznych i materiałów ogniotrwałych oraz zagadnienia topników hutniczych i prac geologicznych w zakresie określonym szczegółowymi przepisami.

Minister Przemysłu Ciężkiego sprawował zwierzchni nadzór i ogólne kierownictwo w sprawach objętych jego właściwością, a w szczególności w sprawach:

• planowania gospodarczego oraz polityki rozwoju i inwestycji,
• rozwoju techniki i organizacji wytwarzania oraz prowadzenia badań naukowych,
• nadzoru nad działalnością podległych przedsiębiorstw i innych jednostek organizacyjnych,
• ogólnego nadzoru nad instytutami naukowo-badawczymi, biurami projektowymi, konstrukcyjnymi i technologicznymi,
• kadr i ich kwalifikacji oraz współdziałania z właściwymi organami w sprawach zatrudnienia i szkolenia kadr,
• nadzoru nad urządzeniami technicznymi,
• polityki finansowej i problematyki działalności ekonomicznej podległych przedsiębiorstw i innych jednostek organizacyjnych,
• współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej z zagranicą,
• publikacji i informacji techniczno-ekonomicznej,

W zakresie działania Ministra Przemysłu Ciężkiego pozostały przedsiębiorstwa i jednostki organizacyjne, zgrupowane w następujących zjednoczeniach:

• Zjednoczenie Kopalnictwa Rud Żelaza,
• Zjednoczenie Budownictwa Kopalń Rud,
• Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali,
• Zjednoczenie Górniczo-Hutnicze Metali Nieżelaznych,
• Zjednoczenie Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych,
• Zjednoczenie Przemysłu Budowy Maszyn Ciężkich,
• Zjednoczenie Przemysłu Budowy Urządzeń Chemicznych,
• Zjednoczenie Przemysłu Taboru Kolejowego,
• Zjednoczenie Przemysłu Okrętowego,
• Zjednoczenie Przemysłu Wyrobów Metalowych,
• Zjednoczenie Przemysłu Wyrobów Odlewniczych,
• Instytut Odlewnictwa.

Zniesienie urzędu

Na podstawie ustaw z 1976 r. zniesiono urząd Ministra Przemysłu Ciężkiego i utworzono urzędy Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych^[6] oraz Ministra Hutnictwa^[7].

Przypisy