Maksym Krzywonos
 Krzywonos w polskiej karykaturze | |||
| pułkownik | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1600 | ||
|---|---|---|---|
| Data śmierci | 1648 | ||
| Przebieg służby | |||
| Siły zbrojne | kozacy rejestrowi, Hetmanat | ||
| Główne wojny i bitwy | powstanie Chmielnickiego | ||
| |||
Maksym Krzywonos, także Maksym Krywonos[1], ukr. Максим Кривоніс, także Кривонос[2] (ur. ok. 1600, zm. 1648) – pułkownik czerkaski kozackiego wojska zaporoskiego, jeden z głównych przywódców powstania Chmielnickiego. Pochodzenie nieznane, według jednej wersji pochodził z Mohylowa lub Ostroga, według innej – ówczesnego niemieckiego źródła – był Szkotem (przydomek miałby wówczas być dosłownym tłumaczeniem szkockiego nazwiska Cameron).
Życiorys
Brał udział m.in. w bitwach pod Żółtymi Wodami, Korsuniem, Konstantynowem i Piławcami. Zdobył m.in. Bar, Krzemieniec i Połonne. Brał udział w oblężeniu Lwowa w 1648 roku, gdzie na czele dowodzonych przez siebie kozaków zdobył Wysoki Zamek – podczas zdobywania którego został ranny i zmarł po kilku dniach[3][4]. Inna wersją jego śmierci jest, że zmarł na dżumę, która wybuchła wśród oblegających Zamość lub rana otrzymana w walce; pojawiają się także informacje o otruciu pułkownika przez jezuitów albo zamordowaniu go na rozkaz Bohdana Chmielnickiego, z którym był niejednokrotnie skonfliktowany, reprezentując radykalne, wojenne skrzydło wśród starszyzny kozackiej.
U Sienkiewicza
Krzywonos pojawia się również w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza jako jeden z głównych atamanów u boku Chmielnickiego. W ekranizacji Jerzego Hofmana postać Krzywonosa zagrał Maciej Kozłowski.
Przypisy
- ↑ Natalia Jakowenko: Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, s. 221.
- ↑ Максим Кривонос – АрміяInform [online], armyinform.com.ua [dostęp 2024-03-14] (ukr.).
- ↑ Fryderyk Papee „Historia miasta Lwowa w zarysie” (rozdział 14), Lwów – Warszawa 1924, Książnica Polska.
- ↑ Aleksander Czołowski „Wysoki Zamek” (rozdział VII), Lwów 1910, Wydawnictwo Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa.
Bibliografia
- Кривоніс Максим w: Енциклопедія історії України: Т. 5. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2008, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2.
- Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9.
- Władysław Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648-1651, Warszawa 1998, wyd. Książka i Wiedza, ISBN 83-05-12969-1.
Kontrola autorytatywna (osoba):
- БРЭ: 2111917
