Kazimierz Chodynicki

Kazimierz Chodynicki

Data i miejsce urodzenia	31 marca 1890 Warszawa
Data i miejsce śmierci	14 maja 1942 Warszawa
Profesor nauk historycznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1914 Uniwersytet Jagielloński
Habilitacja	1920 Uniwersytet Warszawski
Profesura	1934
Uczelnia	Uniwersytet Wileński Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Kazimierz Chodynicki (ur. 31 marca 1890 w Warszawie^[1], zm. 14 maja 1942 tamże) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Poznańskiego.

Życiorys

Był synem adwokata Pawła^[1] (uczestnika powstania styczniowego, zesłańca) i Ludwiki z Zawiszów^[1] (nauczycielki gimnazjalnej historii i literatury). Ukończył gimnazjum E. Konopczyńskiego w Warszawie^[1] (1909), następnie studiował historię i historię literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim^[1] (1909–1914), m.in. pod kierunkiem Ignacego Chrzanowskiego, Stanisława Krzyżanowskiego, Wacława Sobieskiego. Pod opieką Krzyżanowskiego obronił w 1914 doktorat na UJ (na podstawie pracy Próby zaprowadzenia chrześcijaństwa na Litwie przed rokiem 1386). W latach 1910–1914 był prezesem studenckiego Koła Historyków UJ. Lata 1915–1918 spędził w Moskwie, gdzie uczył historii^[1] w polskich gimnazjach emigracyjnych. Od 1918 wykładał średniowieczną historię powszechną w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie (od 1920 jako docent, po habilitacji na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie pracy Stosunek Rzeczypospolitej do wyznania grecko-wschodniego, przygotowanej pod kierunkiem Marcelego Handelsmana). Pracował również jako archiwista w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie (1919–1921). W 1921 przeniósł się do Wilna, gdzie został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Stefana Batorego i kierownikiem Katedry Historii Średniowiecznej i Nauk Pomocniczych. Od 1928 pozostawał związany z Uniwersytetem Poznańskim, kierował Katedrą Historii Wschodniej Europy, od 1934 był profesorem zwyczajnym, a w roku akademickim 1933 i 1937 pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego. W latach 1923–1928 redagował pismo "Ateneum Wileńskie".

Po wybuchu wojny był więziony na Pawiaku jako zakładnik (od października 1939 do kwietnia 1940). Po zwolnieniu pracował jako urzędnik w Warszawie, brał udział w tajnym nauczaniu oraz wykładał historię XVI wieku i nauki pomocnicze historii na Uniwersytecie Ziem Zachodnich w Poznaniu i tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Zmarł na chorobę płuc, której nabawił się w czasie uwięzienia na Pawiaku. Znaczna część jego rękopisów została spalona przez Niemców po powstaniu warszawskim. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 122, rząd 3, grób 4/5)^[2].

Zakres badań

W pracy naukowej zajmował się historią średniowiecza Europy wschodniej, historią Kościoła prawosławnego, dziejami reformacji w Polsce. Analizował walki wpływów politycznych Polski, arcybiskupstwa ruskiego i zakonu krzyżackiego w XIV wieku, co uznał za powody pozostawania Litwy w pogaństwie do unii z Polską. Był autorem hipotezy o żmudzkim pochodzeniu dynastii Giedymina. Zapoczątkował badania nad dziejami unii kościelnych od XV do XVII wieku. Określił przyczyny powstania unii brzeskiej – wpływy Kurii Rzymskiej, stosunki wewnętrzne w Kościele prawosławnym i stosunki wewnętrzne w Rzeczypospolitej.

Wybrane publikacje

• Poglądy na zadania historii w epoce Stanisława Augusta (1915)^[3]
• Zygmunt August wobec wyznania grecko-wschodniego (1916)^[4]
• Reformacja w Polsce (1921)
• Kilka uwag o niektórych zadaniach nauki polskiej w zakresie paleografii i dyplomatyki ruskiej (1925)
• Geneza dynastii Giedymina (1926)
• O wpływach polskich na dokument ruski Wielkiego Księstwa Litewskiego (1926)
• Rękopis Raudański (1926)
• Legenda o męczeństwie 14 franciszkanów w Wilnie (1927)
• Geneza i rozwój legendy o 3 męczennikach wileńskich (1928)
• Geneza i rozwój podania o zabójstwie Zygmunta Kiejstutowicza. Ze studiów nad dziejopisarskim litewskim (1928)
• Sprawa o spalenie zboru ewangelickiego w Giałowie na Żmudzi (1928)
• Tradycja jako źródło historyczne (1928)
• Lata uniwersyteckie Lelewela 1804–1808 (1929)
• Kilka zagadnień z dziejów wewnętrznych Litwy po Unii Lubelskiej (1930)
• W sprawie genezy Orła polskiego (1930)
• Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370–1632 (1934)
• Geneza unii brzeskiej (1935)
• Początek dziejów nowoczesnych (1936, [w:] Wielka historia powszechna)
• Z dziejów prawosławia na Wołyniu 992–1596 (1937)

Członkostwo w towarzystwach naukowych

Był członkiem korespondentem PAU (od 1927), członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego w Moskwie (1915), członkiem zwyczajnym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1928), członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie.

Przypisy

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983, s.207-210.
• Dariusz Matelski, Kazimierz Chodynicki (1890–1942). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 129 (4340) z 4 czerwca 2003, s. 8.
• Dariusz Matelski, Grabież dóbr kultury w wojnach Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569–1795). Książka dedykowana pamięci kierowników Katedry Historii Wschodu Europy Uniwersytetu Poznańskiego – prof. Józefowi Paczkowskiemu (1861–1933), prof. Kazimierzowi Chodynickiemu (1890–1942) i prof. Henrykowi Łowmiańskiemu (1898–1984); Poznań 2005.
• Janusz Bazydło, Chodynicki Kazimierz [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 3, Lublin 1979, k. 206-207.
• S. Bodniak, Kazimierz Chodynicki, „Kwartalnik Historyczny” 53 (1939-1945), s. 440-452.
• K. Pietkiewicz, Kazimierz Chodynicki [w:] Wybitni historycy wielkopolscy, Poznań 1989, s. 183-197.
• Halina Winnicka, Chodynicki Kazimierz [w:] Słownik historyków polskich, Warszawa 1994, s. 77.

Linki zewnętrzne

• Publikacje Kazimierza Chodynickiego w bibliotece Polona