Karpiokształtne

Cypriniformes^[1]

Okres istnienia: eocen–dziś

PreꞒ

Ꞓ

56/0

Karp (Cyprinus carpio)

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Podgromada

nowopłetwe

Infragromada

doskonałokostne

Nadrząd

otwartopęcherzowe

Rząd

karpiokształtne

Synonimy

Cyprinoidei

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Karpiokształtne^[2] (Cypriniformes) – rząd ryb promieniopłetwych (Actinopterygii), obejmujący ponad 3250 gatunków^[3], głównie słodkowodnych. Najliczniejsza jest rodzina karpiowatych. Karpiokształtne są znane w zapisie kopalnym od eocenu^[4]. Naturalny zasięg ich występowania obejmuje Azję, Europę, Amerykę Północną i Afrykę. Na pozostałych kontynentach i w Nowej Zelandii zostały wprowadzone przez człowieka. Wiele gatunków z tego rzędu ma duże znaczenie gospodarcze.

Cechy charakterystyczne

Ciało, z wyjątkiem głowy, pokryte jest łuską cykloidalną, rzadziej nagie lub pokryte płytkami kostnymi. Płetwy brzuszne położone za piersiowymi, zawsze na środku brzucha. Płetwa tłuszczowa nie występuje (wyjątkiem są niektóre piskorzowate). Twarde promienie spotykane są jedynie w płetwie grzbietowej nielicznych taksonów. Pierwsze cztery kręgi przekształcone są w aparat Webera – narząd reagujący na ciśnienie otaczającego środowiska^[5]. Otwarty pęcherz pławny połączony z przełykiem. Pysk zazwyczaj ruchomy – szczęka u większości gatunków potrafi się wysuwać. Brak zębów na szczękach i podniebieniu. Obecne są zęby gardłowe i 3 promienie podskrzelowe^[3]^[4].

Klasyfikacja

Rodziny zaliczane do karpiokształtnych^[6] są grupowane w dwóch podrzędach:

Cyprinoidei – karpiowce^[7]:
- nadrodzina Cyprinoidea
  - Cyprinidae – karpiowate
  - Psilorhynchidae

Cobitoidei
- - Catostomidae – czukuczanowate
- nadrodzina Cobitoidea – kozowce^[8], piskorzowce^[8]:
  - Gyrinocheilidae – okrągłoprzyssawkowate
  - Botiidae
  - Vaillantellidae
  - Cobitidae – piskorzowate
  - Ellopostomatidae
  - Barbuccidae
  - Balitoridae – przylgowate
  - Serpenticobitidae
  - Nemacheilidae

Pozycja systematyczna czukuczanowatych nie jest pewna^[9].

Zobacz też

Przypisy

↑ Cypriniformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Nikolski 1970 ↓, s. 22.
↑ ^a ^b Nelson 2006 ↓
↑ ^a ^b Ginter 2012 ↓
↑ Nikolski 1970 ↓, s. 237.
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Jon DavidJ.D. Fong Jon DavidJ.D., SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 lipca 2013 [dostęp 2013-09-20] (ang.).
↑ Nikolski 1970 ↓, s. 244.
↑ ^a ^b Boroń A., Kotusz J., Przybylski M.: Koza, koza złotawa, piskorz, śliz. Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2002. ISBN 83-87506-23-0.
↑ Maurice Kottelat. Conspectus cobitidum: an inventory of the loaches of the world (Teleostei: Cypriniformes: Cobitoidei). „The Raffles Bulletin of Zoology”. Suppl. (26), s. 1–199, 2012. (ang.). (pdf)

Bibliografia

Cypriniformes Tree of Life. National Science Foundation. [dostęp 2009-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2009)]. (ang.).
Froese, R. & D. Pauly: Order Summary for Cypriniformes. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2008. [dostęp 2009-03-25]. (ang.).
Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 235. ISBN 978-83-235-0973-8.
Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006, s. 139. ISBN 0-471-25031-7.
G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

Linki zewnętrzne

Dokładna liczba poszczególnych gatunków (ang.)

Systematyka ryb doskonałokostnych (Teleostei)

Królestwo: zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Nadgromada: kostnoszkieletowe
Gromada: promieniopłetwe
Podgromada: nowopłetwe
ryby doskonałokostne (Teleostei)

elopsopodobne
(Elopomorpha)

elopsokształtne (Elopiformes)
albulokształtne (Albuliformes)
łuskaczokształtne (Notacanthiformes)
węgorzokształtne (Anguilliformes)

kostnojęzykopodobne
(Osteoglossomorpha)

†Lycopteriformes
Hiodontiformes
kostnojęzykokształtne (Osteoglossiformes)

Otocephala
(Otomorpha)

śledziopodobne (Clupeomorpha)	†Ellimmichthyiformes śledziokształtne (Clupeiformes)
Alepocephali	Alepocephaliformes
otwartopęcherzowe (Ostariophysi)	piaskolcokształtne (Gonorynchiformes) karpiokształtne (Cypriniformes) kąsaczokształtne (Characiformes) sumokształtne (Siluriformes) Gymnotiformes

Lepidogalaxii

Lepidogalaxiiformes

przedkolcopłetwe
(Protacanthopterygii)

łososiokształtne (Salmoniformes)
szczupakokształtne (Esociformes)

Osmeromorpha

srebrzykokształtne (Argentiniformes)
Galaxiiformes
stynkokształtne (Osmeriformes)
wężorokształtne (Stomiiformes)

Ateleopodomorpha

Ateleopodiformes (*)

krągłołuskie
(Cyclosquamata)

skrzelokształtne (Aulopiformes)

świetlikopodobne
(Scopelomorpha)

świetlikokształtne (Myctophiformes)
†Ctenothrissiformes

Acanthomorpha

strojnikopodobne (Lampridiomorpha)	strojnikokształtne (Lampridiformes)
pseudokolcopłetwe (Paracanthopterygii)	wąsatkokształtne (Polymixiiformes) †Sphenocephaliformes okonkokształtne (Percopsiformes) piotroszokształtne (Zeiformes) Stylephoriformes dorszokształtne (Gadiformes)
kolcopłetwe (Acanthopterygii)	Holocentriformes Trachichthyiformes beryksokształtne (Beryciformes) wyślizgokształtne (Ophidiiformes) batrachokształtne (Batrachoidiformes) Kurtiformes Gobiiformes mugilokształtne (Mugiliformes) Cichliformes Blenniiformes Gobiesociformes aterynokształtne (Atheriniformes) belonokształtne (Beloniformes) karpieńcokształtne (Cyprinodontiformes) szczelinokształtne (Synbranchiformes) Carangiformes Istiophoriformes Anabantiformes flądrokształtne (Pleuronectiformes) igliczniokształtne (Syngnathiformes) Icosteiformes Callionymiformes Scombrolabraciformes Scombriformes Trachiniformes Labriformes skorpenokształtne (Scorpaeniformes) Centrarchiformes Acropomatiformes okoniokształtne (Perciformes) Acanthuriformes Spariformes Caproiformes rozdymkokształtne (Tetraodontiformes)