Jerzy Teisseyre

Jerzy Henryk Teisseyre
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1902
Lwów

Data śmierci

13 czerwca 1988

profesor nauk technicznych
Alma Mater

Politechnika Lwowska

Doktorat

1962

Profesura

1968

Jerzy Henryk Karol Teisseyre (ur. 26 listopada 1902 we Lwowie, zm. 13 czerwca 1988) – polski inżynier, konstruktor lotniczy, profesor, porucznik Polskich Sił Powietrznych.

Życiorys

Urodził się 26 listopada 1902 we Lwowie, w rodzinie Karola Wawrzyńca, profesora politechniki[1]. Miał czterech braci[2]. Uczył się w VIII Gimnazjum Realnym we Lwowie. Po wybuchu wojny polsko-ukraińskiej zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Walczył w szeregach 38 pułku piechoty[3]. Został zdemobilizowany w stopniu kaprala i powrócił do kontynuowania nauki, w 1921 r. zdał egzamin maturalny. Rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, od 1925 r. był zatrudniony w Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów „Samolot”[4]. W 1926 r. uzyskał dyplom inżyniera i został skierowany na staż do Francji, który odbył w zakładach produkujących silniki lotnicze: Gnome-Rhône, Lorraine-Dietrich oraz Hispano-Suiza. Uczestniczył też w zajęciach na Sorbonie obejmujących aerodynamikę i mechanikę lotu[5].

W 1928 r. powrócił do Polski, w Zakładach Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz objął stanowisko konstruktora w zespole Jerzego Rudlickiego. Pracował przy budowie samolotu Lublin R.XI, następnie z inż. Marianem Bartolewskim opracował dokumentację konstrukcyjną samolotu Lublin R.XII[6]. Związał się z Lubelskim Klubem Lotniczym, gdzie opracował samolot LKL-2[7]. W zakładach Plage & Laśkiewicz pełnił funkcję zastępcy szefa biura konstruktorskiego[8].

W lipcu 1930 r. objął stanowisko szefa biura obliczeniowego w Podlaskiej Wytwórni Samolotów, w jego zakresie obowiązków było również prowadzenie prób w jednym z pierwszych w Polsce tuneli aerodynamicznych[9]. Prowadził prace nad badaniem PWS-11, PWS-12bis, PWS-6, PWS-20bis, PWS-21, PWS-24 oraz PWS-54[10]. Ponadto angażował się w działalność sportową, został członkiem Klubu Lotniczego PWS, 18 sierpnia 1932 r. objął stanowisko jego prezesa[11]. Interesował się zagadnieniem budowy wiatrakowców, publikując w 1933 r. w czasopiśmie „Skrzydlata Polska” dwa artykuły poświęcone temu zagadnieniu[12][13].

W 1932 został mianowany podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem z 1 września 1931 i 558. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14][15]. W 1934, jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „reklamowany na 12 miesięcy”[16].

W 1934 r., wraz z inż. Augustem Bobkiem-Zdaniewskim, opatentował pionowe usterzenie samolotu, które można było opuszczać w locie. Poprawiało to właściwości lotne samolotu podczas wyprowadzania z korkociągu oraz zwiększało pole ostrzału tylnego strzelca[4]. To rozwiązanie wzbudziło zainteresowanie zagranicą, pisano o nim w „Les Ailles", „Flugsport" i „Luftwehr"[17].

Jesienią 1933 r. został zatrudniony w Państwowych Zakładach Lotniczych jako zastępca kierownika grupy konstrukcyjnej. Pracował przy budowie PZL-30. W 1935 r. został przeniesiony do zakładów LWS, gdzie pracował przy budowie samolotów LWS-3 Mewa oraz LWS-2[18].

Po wybuchu II wojny światowej został ewakuowany do Rumunii a następnie do Francji. Został zatrudniony w zakładach Dewoitine w Tuluzie[19]. Po klęsce Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie został włączony do Polskiej Grupy Technicznej[20]. Zajął się przygotowaniem kosztorysów budowy szybowców wojskowych zaprojektowanych przez inżynierów Wacława Czerwińskiego i Zygmunta Cymę[21]. W Polskich Siłach Powietrznych nadano mu numer służbowy RAF P-0312 oraz stopień porucznika. Otrzymał przydział jako oficer techniczny[22].

W 1941 r. trafił do grupy polskich konstruktorów lotniczych, których przeniesiono do Turcji do pracy w zakładach Türk Hava Kurum Ucak Fabrikasi w Etimesgut[23]. Został szefem biura konstrukcyjnego, pod jego kierunkiem wykonano pięć projektów: cztery samoloty (THK-2, THK-5, THK-10, THK-11) i jeden szybowiec (THK-1)[24]. Dodatkowo na politechnice w Stambule prowadził wykłady z budowy i mechaniki lotu[25].

Po zakończeniu działań wojennych zdecydował się we wrześniu 1946 r. na powrót do Polski[26]. Został zatrudniony w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego Wrocław – Psie Pole. Objął stanowisko szefa produkcji a następnie kierownika samodzielnej grupy konstrukcyjnej wydzielonej z Centralnego Studium Samolotów. Członkowie tej grupy opracowali dokumentację seryjną samolotu Junak-2 oraz łoże silnika Praga D[27]. Ponadto grupa przygotowała projekt samolotu CSS-242M, który miał być silnikową wersją szybowca Gotha Go 242[28].

Na Wydziale Mechanicznym Politechniki Wrocławskiej prowadził wykłady z budowy samolotów, aerodynamiki, mechaniki lotu i statyki konstrukcji lotniczych. W grudniu 1949 r. został dziekanem Wydziału Lotniczego Politechniki Wrocławskiej. W 1955 r. otrzymał tytuł docenta, w 1956 r. został doradcą naukowym Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu. W 1957 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach 1964–1966 pracował na Uniwersytecie Technicznym w Kumasi jako wykładowca. Powrócił na Politechnikę Wrocławską, gdzie kierował zakładem pojazdów samochodowych, w 1968 r. został mianowany profesorem. Na emeryturę przeszedł w 1973 r., ale nadal w ograniczonym stopniu wykładał na politechnice[29].

Zmarł 13 czerwca 1988 r. i został pochowany na cmentarzu Świętej Rodziny na Sępolnie[30].

Był żonaty z Barbarą Dyczewską, z którą miał syna Jerzego[1].

Przypisy

  1. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  2. ↑ Teisseyrowie. Linia lwowsko-wrocławska. Forum akademickie. [dostęp 2024-03-07]. (pol.).
  3. ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
  4. ↑ a b Lotnictwo z szachownicą i 10'2004 ↓, s. 40.
  5. ↑ Prauss 2019 ↓, s. 593.
  6. ↑ Glass 2004 ↓, s. 208.
  7. ↑ Glass 2004 ↓, s. 244.
  8. ↑ Majewski 2006 ↓, s. 30.
  9. ↑ Chwałczyk, Glass 1970 ↓, s. 104.
  10. ↑ Chwałczyk, Glass 1970 ↓, s. 105.
  11. ↑ Skrzydlata Polska i 10-11'1932 ↓, s. 253.
  12. ↑ Skrzydlata Polska i 1'1933 ↓, s. 24-26.
  13. ↑ Skrzydlata Polska i 2'1933 ↓, s. 51-54.
  14. ↑ Kolekcja ↓, s. 3, 4.
  15. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 71.
  16. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 814.
  17. ↑ Skrzydlata Polska i 11'1936 ↓, s. 338.
  18. ↑ Lotnictwo z szachownicą i 10'2004 ↓, s. 41.
  19. ↑ Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 15.
  20. ↑ Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 71.
  21. ↑ Płoszajski Cz. 2 1998 ↓, s. 75.
  22. ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 576.
  23. ↑ Glass, Kubalańca 2013 ↓, s. 24.
  24. ↑ Glass, Kubalańca 2013 ↓, s. 25–33.
  25. ↑ Prauss 2019 ↓, s. 594.
  26. ↑ Glass, Kubalańca 2013 ↓, s. 103.
  27. ↑ Glass, Kubalańca 2013 ↓, s. 188.
  28. ↑ Glass, Kubalańca 2013 ↓, s. 250.
  29. ↑ Lotnictwo z szachownicą i 10'2004 ↓, s. 42.
  30. ↑ Jerzy Henryk Karol Teisseyre. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2024-03-07]. (pol.).

Bibliografia

  • Jerzy Teisseyre. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.6401 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-03-25].
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Klub Lotniczy Podlaskiej Wytwórni Samolotów. „Skrzydlata Polska”. 10-11/1933, październik-listopad 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Jerzy Teisseyre. Zasady i konstrukcja autożyra. Część I. „Skrzydlata Polska”. 1/1933, styczeń 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Jerzy Teisseyre. Zasady i konstrukcja autożyra (c.d.). „Skrzydlata Polska”. 2/1933, luty 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • O czym piszą zagranicą. „Skrzydlata Polska”. 11/1936, listopad 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Tadeusz Chwalczyk. Inżynier Jerzy Teisseyre. „Lotnictwo z szachownicą”. 10(3/2004), 2004. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539. 
  • Tadeusz Chwałczyk, Andrzej Glass: Samoloty PWS. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1970, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. Nr 50. ISBN 83-206-0899-6. OCLC 69481850.
  • Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 1. Sandomierz: Stratus, 2004. ISBN 83-916327-8-4. OCLC 749402398.
  • Andrzej Glass, Jerzy Kubalańca: Polskie konstrukcje lotnicze 1939–54 r. T. 5. Sandomierz: Stratus, 2013. ISBN 978-83-63678-23-4. OCLC 891171561.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Mariusz Wojciech Majewski: Samoloty i zakłady lotnicze II Rzeczypospolitej. Warszawa: ZP Poligrafia, 2006. ISBN 978-83-922944-5-0. OCLC 750119311.
  • Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 2. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1998. ISBN 0-9522473-2-1. OCLC 749530912.
  • Stanisław Prauss: Z Zakopanego na Stag Lane: wspomnienia konstruktora samolotów PZL-23 Karaś i PZL-46 Sum, współpracownika brytyjskich wytwórni lotniczych Westland, de Havilland i Hawker Siddeley. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2019. ISBN 978-83-65902-19-1. OCLC 1135394948.