Janusz Tarnowski

ks. prof. dr hab.

Tablica upamiętniająca Janusza Tarnowskiego na fasadzie pałacu Bogusławskiego przy ul. Żelaznej 97 w Warszawie

Data i miejsce urodzenia

11 lipca 1919
Warszawa

Data i miejsce śmierci

23 października 2012
Warszawa

Miejsce pochówku

Cmentarz Powązkowski w Warszawie

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

1943

Multimedia w Wikimedia Commons

Janusz Tarnowski (ur. 11 lipca 1919 w Warszawie, zm. 23 października 2012 tamże) – polski duchowny rzymskokatolicki, prof. zwyczajny doktor habilitowany, psycholog, pedagog, prekursor pedagogiki chrześcijańskiej w Polsce, twórca pedagogiki personalno-egzystencjalnej, publicysta, wykładowca akademicki.

Życie i działalność naukowa

Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1937 r. w Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie^[1]^[2]. Do seminarium duchownego wstąpił w 1938 r., w rodzinnym mieście. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1943 r. Absolwent studiów magisterskich z filozofii w zakresie psychologii na KUL z 1950 r. W 1962 r., na tejże uczelni obronił doktorat z zakresu psychologii pod kierunkiem ks. prof. dr Józef Pastuszka, na podstawie rozprawy „Typologia Heymansa-Le Senne' a – studium psychologiczne”. Od 1956 r., piastował funkcję wykładowcy w Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie. W latach 1966–2001 wykładał pedagogikę na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego). W 1972 r., Rada Wydziału Teologicznego ATK nadała mu stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy „Problem chrześcijańskiej pedagogiki egzystencjalnej” (stopień ten został potwierdzony przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną dopiero w 1980 r.). W 1982 r., Senat Akademicki ATK podjął uchwałę aby wystąpić z wnioskiem o nadanie Januszowi Tarnowskiemu tytułu profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych. W 1987 r., nastąpiło zatwierdzenie tego wniosku przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i ks. Janusz Tarnowski został mianowany profesorem nadzwyczajnym nauk humanistycznych. Od 1990 r., był profesorem zwyczajnym Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie.

Od 1985 r., był członkiem Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, a także Zarządu Polskiego Komitetu Korczakowskiego. Ks. prof. Janusz Tarnowski należał do Międzynarodowego Stowarzyszenia Studium Charakteru i Osobowości w Paryżu, był członkiem Międzynarodowego Biura Katolickiego do spraw dziecka w Genewie.

Jako duchowny od 1958 r., pełnił obowiązki duszpasterskie jako rektor kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej przy ul. Żelaznej 97 w domu generalnym sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w pałacu Bogusławskiego w Warszawie (mianowany przez kardynała Stefana Wyszyńskiego). Z jego inicjatywy powstał tam ośrodek duszpasterski dla dzieci i młodzieży. Rektorem kaplicy był przez 54 lata, w kapłaństwie przeżył 69 lat.

Jeszcze 30 lipca 2012 r. Janusz Tarnowski uczestniczył z numerem startowym „100”, w Biegu Powstania Warszawskiego jako kapelan (ps. „Gloria”), pokonując trasę 5 km na wózku inwalidzkim, który prowadził jego asystent Hubert Boczar^[3].

Pedagogika personalno-egzystencjalna

Tarnowski był twórcą pedagogiki personalno-egzystencjalnej (lub egzystencialno-personalnej^[3].). Jej koncepcję i założenia przedstawił w swojej rozprawie habilitacyjnej – „Problem chrześcijańskiej pedagogiki egzystencjalnej”. Punktem wyjściowym jego założenia było spostrzeżeni iż dzisiaj wychowanie religijne nie dotyka głębi osoby dziecka i młodego człowieka, a ma bardziej znamiona tresury. Na skutek takich działań wychowanie ma charakter zewnętrzny, pozorny i krótkotrwały i przede wszystkim brakuje w nim osobistego, dogłębnego spotkania z Jezusem Chrystusem, które dokonywałoby wewnętrznej przemiany. Ks. Tarnowski stwierdzał, iż owo spotkanie z Jezusem jest łaską i nie da się go wyreżyserować, ale można wychowanka do niego przygotować.

Pogrzeb

Pogrzeb ks. prof. Janusza Tarnowskiego odbył się 27 października 2012 r., w kościele św. Augustyna na warszawskim Muranowie. Mszy żałobnej przewodniczył bp Marian Duś. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 153-1,2-23)^[4].

Janusz Tarnowski w opinii innych

W „Gazecie Wyborczej” po śmierci ks. prof. Janusza Tarnowskiego ukazał się wpis Jana Turnaua:

Na tle tradycyjnej katolickiej teorii wychowania wydawał się nowatorem. Jako teoretyk, profesor warszawskich uczelni katolickich, i jako praktyk, przyjaciel wielu młodych ludzi i ich kierownik duchowy, wyznawał pogląd, że wychowanie nie może w żaden sposób przypominać tresury. Metodą pedagogiczną musi być dialog. Najsławniejsza jego książka nosiła tytuł „Dzieci i ryby głosu nie mają?”. Ze znakiem zapytania, oczywiście dużym^[5].

Po śmierci ks. prof. Janusza Tarnowskiego – prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski napisał na swoim blogu:

WIELKI w swoich rolach i godnościach: CZŁOWIEK – KAPŁAN – PEDAGOG – WYCHOWAWCA – MISTRZ I NAUCZYCIEL pozostawiał w każdym, kto tylko miał okazję Go poznać, trwały ślad pamięci. Swoją twórczością, posługą, pięknym i mądrym życiem przeprowadzał – nie tylko moje pokolenie - z doby strukturalnego, symbolicznego totalitaryzmu i głęboko zakorzenionego w mentalności wielu osób syndromu homo sovieticus ku cywilizacji miłości, dialogu, humanizmu, zaangażowania i pedagogii. Nie bez powodu mówiliśmy o ks. J. Tarnowskim - „Korczak w sutannie”, gdyż jak nikt inny, potrafił czytać, analizować i upowszechniać pedagogię Starego Doktora, odkrywając w niej wyjątkowość ludzkich relacji i sztukę wychowania. To jednak nie wszystko, bowiem w odróżnieniu od wielu tzw. korczakowskich pedagogów, On tę pedagogię stosował w swoim życiu religijnym, osobistym, oświatowym i naukowym. Nie znam księdza, który potrafiłby tak, jak Janusz Tarnowski prowadzić dialogiczne msze, rozmawiać i porozumiewać się z dziećmi bez względu na ich wiek, sytuację społeczną czy wykształcenie. To był Mistrz nad Mistrzami, Primus inter Pares! Utraciliśmy najlepszego, charyzmatycznego Rzecznika Praw Dziecka/Człowieka, który swoim życiem i twórczością uświadamiał nam, na czym w istocie polegają te prawa i wolności, w czym wyraża się ich cywilizacyjne znaczenie^[6].

Metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz przebywający w momencie pogrzebu w Rzymie na Synodzie Biskupów, w przesłanym liście odczytanym podczas mszy pogrzebowej napisał:

Doskonale pamiętam jego niezwykłe zaangażowanie we wszystko, co czynił. Energię tę zachował do końca życia. W pracy swojej wytrwale szukał sposobu na zadzierzgnięcie międzyosobowych więzów z Bogiem i człowiekiem^[7].

Oraz

W swym nauczaniu, w licznych publikacjach, nieustannie wskazywał na potrzebę religijnego wychowania dzieci i młodzieży, które prowadziłoby do osobistego, dogłębnego spotkania z Chrystusem^[7].

Wybrane publikacje^[6]

„Problem chrześcijańskiej pedagogiki egzystencjalnej” (Warszawa; 1982)
„Próby dialogu z młodymi. Prekatecheza egzystencjalna” (Katowice: KSJ; 1983)
„Wychowanie do pokoju z Bogiem i ludźmi” (Poznań 1981, 1984)
„Siedem lat dialogu” (Katowice 1986)
„Z tajników naszego „JA”. Typologia osobowości według R.Le Senne’a” (Poznań: Księgarnia Św. Wojcieicha 1987)
„Rozmowy o wierze i życiu” (Katowice 1989)
„Janusz Korczak dzisiaj” (Warszawa 1990)
„Dzieci i ryby głosu nie mają?” (z dziecięcym zespołem redakcyjnym) (Warszawa, 5 tomów: 1991, 1993, 1996, 1998)
„Jak wychowywać” (Warszawa: Wydawnictwo ATK 1993)
„Kto pyta, nie błądzi (do zastosowania w kościele, w szkole i domu)” (Toruń i Warszawa 3 tomy: 1995, 1996, 1997)
„Poznać siebie, zrozumieć innych” (Wrocław 1996)
„Tele – Salomon radzi szukającym prawdy” (Warszawa 2000)
„Jak wychowywać? W ogniu pytań” (Ząbki: Apostolicum 2003)
„Jak wychowywać? Uczyć się od wychowanków (przyjaciół)?” (Kraków: Impuls 2005)
„Dylematy etyczne” (red.) (Warszawa 2008)
„Jak wychowywać? Barykada czy dialog?” (Warszawa: „Oficyna Wydawnicza „ADAM” 2009)
„Jak wychowywać? W świecie paradoksów” (Warszawa: „Oficyna Wydawnicza „ADAM” 2009)
„Jak wychowywać? Wczoraj. Dziś. Jutro” (Warszawa: „Oficyna Wydawnicza „ADAM” 2009)

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczony Orderem Prymasowskim „Ecclesiae populoque servitium praestanti”^[8]

Przypisy

↑ Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950.
↑ Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 2023-10-13].
↑ ^a ^b Nekrolog Janusza Tarnowskiego pt. „Zmarł wybitny pedagog dialogu ks. prof. dr hab. Janusz Tarnowski” na blogu prof. Bogusława Śliwerskiego (23 października 2012).
↑ Cmentarz Stare Powązki: KAPŁANI SŁUDZY BOGA ŻYWEGO I LUDU BOŻEGO, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-23] .
↑ Nekrolog autorstwa Jana Turnaua na str. „Gazety Wyborczej” (23 października 2012).
↑ ^a ^b Nekrolog Janusza Tarnowskiego pt. „Zmarł wybitny pedagog dialogu ks. prof. dr hab. Janusz Tarnowski” na blogu prof. Bogusława Śliwerskiego.
↑ ^a ^b Info. „Ks. prof. Tarnowski pochowany na Starych Powązkach” na str. Katolickiej Agencji Informacyjnej (27 października 2012).
↑ GrzegorzG. Kalwarczyk GrzegorzG., Duchowieństwo Archidiecezji Warszawskiej w roku 2008, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2009, s. 405, ISBN 978-83-211-1866-6 .

Bibliografia

Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 163, 460, 462, 515, 565, 605. ISBN 83-06-01691-2.

Linki zewnętrzne

Nekrolog na str. Katolickiej Agencji Informacyjnej (stan na 23 października 2012)
Info. „Ks. prof. Tarnowski pochowany na Starych Powązkach” na str. Katolickiej Agencji Informacyjnej (27 października 2012)
Nekrolog na oficjalnej str. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (stan na 27 października 2012)

Kontrola autorytatywna (osoba):