Grzegorz Chomyszyn

Grzegorz Chomyszyn

Biskup
Data i miejsce urodzenia	25 marca 1867 Hadyńkowce, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	28 grudnia 1945 Kijów, USRR, ZSRR
Biskup stanisławowski
Okres sprawowania	1904–1945
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
Chirotonia biskupia	1904
Multimedia w Wikimedia Commons

Grzegorz Chomyszyn (ukr. Григорій Хомишин, trans. Hryhorij Chomyszyn; ur. 25 marca 1867 w Hadyńkowcach k. Husiatyna, zm. 28 grudnia 1945 w więzieniu NKWD w Kijowie) – greckokatolicki biskup stanisławowski. Błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik.

Życiorys

Kształcił się we Lwowie i Wiedniu. 21 lutego 1899 uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie Wiedeńskim na podstawie pracy pt. De epiclesi^[1]. W latach 1902–1904 był rektorem seminarium duchownego we Lwowie. Od 1904 biskup diecezji stanisławowskiej. W 1906 założył w Stanisławowie seminarium duchowne^[2]. Opowiadał się za latynizacją rytu wykorzystywanego w liturgii Kościoła greckokatolickiego, co miało być środkiem pogłębiania religijności ludowej (poprzez naśladownictwo nabożeństw łacińskich) i znakiem łączności między katolikami obydwu obrządków^[3]. Przyjmowanie tradycji łacińskich uważał za najpewniejszą gwarancję przetrwania unii, w przeciwnym razie jego zdaniem grekokatolicy mogliby przyjąć ostatecznie prawosławie^[4]. W 1907 razem z metropolitą lwowskim Andrzejem Szeptyckim i biskupem przemyskim Konstantym Czechowiczem wystosował do wiernych list pasterski, w którym twierdził, że misją Ukraińców jest doprowadzenie do pełnego zjednoczenia Kościołów katolickiego i prawosławnego pod zwierzchnością papieża. Szczególna rola Ukraińców w tym procesie miała, zdaniem autorów listu, wynikać ze specyfiki Cerkwi greckokatolickiej, zachowującej dogmaty katolickie i obrządek wschodni^[5]. Zwalczał wpływy prawosławia w swojej diecezji. W szczególności zabraniał wiernym uczestnictwa w organizowanych przez moskalofilów pielgrzymkach do prawosławnych świątyń Kijowa oraz do Ławry Poczajowskiej, zaś kapłanom diecezji polecił nauczać, iż udział w nabożeństwach prawosławnych jest grzechem ciężkim, jak również wyjaśniać różnice między obydwoma wyznaniami^[6]. W 1910 w kolejnym liście pasterskim razem z innymi hierarchami Kościoła greckokatolickiego apelował o nieuleganie propagandzie prawosławnej^[7]. W 1911 ks. greckokatolicki, administrator w Rusowie Paweł Kamiński popełnił zamach na biskupa Chomyszyna^[8]. Dla księży swojej diecezji organizował specjalne zjazdy i rekolekcje^[4]. W 1914 otrzymał godność c. k. tajnego radcy wraz z uwolnieniem od taksy^[9].

W 1916 próbował wprowadzić w swojej diecezji kalendarz gregoriański, czym spowodował wielkie protesty wiernych. Konieczność zmiany kalendarza uzasadniał potrzebą zerwania z kalendarzem stosowanym w Rosji w celu uniknięcia oskarżeń Ukraińców galicyjskich o rusofilstwo^[4]. Wprowadził także zmiany liturgiczne, które miały zmniejszyć podobieństwo między nabożeństwami prawosławnymi i greckokatolickimi, usuwając słowa „prawosławny [chrześcijanin]” ze Świętej Liturgii i zastępując je terminem „prawowierny”^[4]. Zmienił termin święta św. Michała Archanioła na analogiczny, jak w obrządku łacińskim, popularyzował kult Najświętszego Sakramentu, święto Bożego Ciała i kult św. Jozafata Kuncewicza^[4]. W 1921 wprowadził w diecezji obowiązkowy celibat księży. Był protektorem Ukraińskiej Katolickiej Partii Ludowej, która w jego diecezji osiągała najlepsze wyniki wyborcze.

W początkach I wojny światowej, po okupacji Galicji Wschodniej przez armię rosyjską we wrześniu 1914 wyjechał do Wiednia, by uniknąć represji okupantów^[10].

W 1932 opublikował pracę „Problem ukraiński”, w której przekonywał, że przyjęcie przez Ruś chrztu z Bizancjum, a nie z Rzymu, było wielkim nieszczęściem, gdyż sprawiło, że podstawowe prawdy wiary nie stały się zarazem zasadami postępowania wiernych w życiu codziennym^[4].

Aresztowany po raz pierwszy w 1939 przez NKWD, zwolniony, a następnie ponownie aresztowany w kwietniu 1945. Zmarł w więzieniu łukianowskim w Kijowie w grudniu 1945.

Beatyfikacja

Beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II 27 czerwca 2001 na hipodromie we Lwowie podczas Liturgii, połączonej z beatyfikacjami 27 nowomęczenników greckokatolickich, odprawionej w obrządku bizantyjsko-ukraińskim, podczas pielgrzymki Jana Pawła II na Ukrainę^[11][12].

Dziedzictwo

Autor rękopisu Dwa Królestwa, w którym zderzają się dwie wizje Kościoła i dwa systemy logiczne, a także etyczne, różniące się w traktowaniu unii i misji Kościoła greckokatolickiego. Książka – testament „Dwa Królestwa” bp. Chomyszyna w wersji oryginalnej, ukraińskiej ukazała się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w sierpniu 2016^[13], wydanie polskie w październiku 2017^[14].

Przypisy

Literatura

• Ryszard Torzecki: Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Kraków, 1989, ISBN 83-08-01977-3.

Linki zewnętrzne

• G. Chomyszyn w rosyjskim słowniku zagranicznych pisarzy religijnych (ros.)
• O likwidacji unii, ze wzmiankami o Chomyszynie. pravaya.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-19)]. (ros.).
• Grzegorz Chomyszyn – publikacje w bibliotece Polona (ukr.)