Grupa 1 substancje rakotwórcze dla człowieka

Ten artykuł od 2021-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Grupa 1 – Czynnik (mieszanina) lub zespół czynników narażenia (zawodowego lub inny) jest rakotwórczy dla ludzi

Ta kategoria jest stosowana jeśli istnieje wystarczający dowód działania rakotwórczego na ludzi^[1]. Wyjątkowo czynnik (mieszanina) może zostać umieszczony w tej kategorii, gdy dowody potwierdzające rakotwórczość u ludzi są niewystarczające, jednak istnieją wytaczające dowody rakotwórczości u zwierząt doświadczalnych, mechanizm rakotwórczości jest znany, a także jest pewność, że człowiek ma ciągły kontakt z danym czynnikiem. Podział został opracowany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem IARC.

Podział karcynogenów

Czynniki zakaźne

Wirusy

• Ludzki wirus niedoboru odporności typ 1 (zakażenie)
• Human T-cell lymphotropic virus type 1 (HTLV-I)
• Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) typy 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 i 66
• Wirus zapalenia wątroby typu B (przewlekłe zakażenie)
• Wirus zapalenia wątroby typu C (przewlekłe zakażenie)
• Human herpesvirus 8 (Kaposi sarcoma-associated herpesvirus)
• Wirus Epsteina-Barr

Bakterie

• Helicobacter pylori (zakażenie)

Przywry

• Clonorchis sinensis – Przywra chińska (zakażenie)
• Opisthorchis viverrini (zakażenie)
• Schistosoma haematobium – Przywra krwi (zakażenie)

Substancje chemiczne

• 2-Naftyloamina
• Aldehyd octowy – związany ze spożywaniem napojów alkoholowych
• 4-Aminobifenyl
• Aflatoksyny
• Kwasy arystolochowe
• Arsen i jego związki nieorganiczne
• Azbest
• Azatiopryna
• Benzen
• Benzydyna
• Benzo(a)piren
• Beryl i związki berylu
• Carbadox (methyl N-[(E)-(1,4-dioxidoquinoxaline-1,4-diium-2-yl)methylideneamino]carbamate) – GHS Category 1B Carcinogen
• Chlornapazine (N,N-Bis(2-chloroethyl)-2-naphthylamine)
• Bis(chloromethyl)ether
• Chloromethyl methyl ether
• 1,3-Butadien
• 1,4-Butanediol dimethanesulfonate (Busulphan, Myleran)
• Kadm i związki kadmu
• Chlorambucyl
• Methyl-CCNU (1-(2-Chloroethyl)-3-(4-methylcyclohexyl)-1-nitrosourea; Semustine)
• związki chromu(VI)
• Cyklosporyna
• Cyklofosfamid
• 1,2-Dichloropropane
• Dietylostylbestrol
• Hormonalna terapia zastępcza (menopauza)
• Estrogen-progestogen oral contraceptives (combined)
• Etanol w napojach alkoholowych
• Erionite
• Tlenek etylenu
• Etopozyd sam oraz w połączeniu z Cisplatyna i Bleomycyna
• Fluoro-edenite fibrous amphibole
• Aldehyd mrówkowy (formaldehyd)
• Arsenek galu
• Lindan
• Melfalan
• Methoxsalen (8-Methoxypsoralen) plus promieniowanie UVA
• 4,4'-Methylenebis(2-chloroaniline) (MOCA)
• MOPP i inne dołączone chemioterapeutyki w tym środki alkilujące
• Iperyt siarkowy (iperyt, gaz musztardowy)
• 2-Naftyloamina
• promieniowanie neutronowe
• Związki niklu
• 4-(N-Nitrosomethylamino)-1-(3-pyridyl)-1-butanone (NNK)
• N-Nitrosonornicotine (NNN)
• polichlorowane dibenzo-p-dioksyny (dioksyny)
• Polichlorowane bifenyle
• --Pentachlorophenol
• Tamoksyfen
• 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzodioksyna (TCDD)
• Tiotepa (N,N'N'-trietylenetiofosforamid)
• Izotop Tor-232 and its decay products, administered intravenously as a colloidal dispersion of thorium-232 dioxide
• Treosulfan
• Trichloroeten
• o-Toluidine
• Chlorek winylu

Czynniki fizyczne

• Fosfor-32, jako fosforan
• Pluton
• Radioiodines, short-lived isotopes, including iodine-131, from atomic reactor accidents and nuclear weapons detonation (exposure during childhood)
• --Radionuclides, α-particle-emitting, internally deposited[note 5]
• --Radionuclides, β-particle-emitting, internally deposited[note 5]
• Rad-224 i produkty jego rozpadu
• Rad-226 i produkty jego rozpadu
• Rad-228 i produkty jego rozpadu
• Radon-224 i produkty jego rozpadu
• Pył krzemionkowy, kryształy (wdychany w postaci kwarcu lub krystobalitu – czynnik ryzyka zawodowego)

Złożone czynniki

• Zanieczyszczenie powietrza
• Pyły zawieszone w powietrzu (Aerozole atmosferyczne)

Promieniowanie

• Promieniowanie jonizujące (wszystkie typy)
• Promieniowanie ultrafioletowe (długość fali 100-400 nm, obejmuje UVA, UVB, i UVC) także promieniowanie Słoneczne
• Promieniowanie rentegnowskie i gamma

Mieszaniny

• Aflatoksyny (jego naturalnie występujące mieszaniny)
• Napoje alkoholowe
• --Areca orzech
• betel z tytoniem
• betel bez tytoniu
• Smoła pogazowa typ pak węglowy
• Smoła pogazowa (węglowa)
• Węgiel, indoor emissions from household combustion of
• --Spaliny, z silnika diesela
• Estrogenowo-progesteronowa zastępcza terapia hormonalna (menopauza)
• Estrogenowo-progesteronowa tabletka antykoncepcyjna
• --Produkty rozpadu nuklearnego, w tym Stront-90
• Pył skórzany
• Olej mineralny, untreated and mildly treated
• Farby zawierające benzen
• Fenacetyna, analgesic mixtures containing
• Rośliny zawierające aristolochic acid
• Polichlorowane bifenyle, dioxin-like
• Mięso przetworzone, konsumpcja
• Solona ryba (Chinese-style)
• Shale-oils
• sadza (czynnik ryzyka zawodowego kominiarzy)
• pył drzewny

Zespół czynników narażenia

• Piec Achesona, narażenie zawodowe
• Opary silnego nieorganicznego kwasu
• hutnictwo aluminium
• produkcja Auramine O
• naprawa i produkcja obuwia (pył skórzany i benzen)
• kominiarz (sadza)
• Zgazowanie węgla
• destylacja smoły pogazowej
• produkcja koksu
• Produkcja mebli i szafek (pył drzewny)
• Wydobywanie Hematytu (kopalniane) z ekspozycją na radon
• hutnictwo stali i żelaza (ryzyko zawodowe)
• produkcja izopropanolu (strong-acid process)
• hutnictwo szkła
• produkcja fuksyny
• malarstwo (benzen)
• kontakt z emulsją smołową i smołą
• Rubber manufacturing industry
• piaskowanie (pył krzemionkowy)
• Smokeless tobacco
• bierne palenie tytoniu
• palenie tytoniu
• kontakt z promieniowaniem UV w solarium
• spawanie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Description of the list of classifications, IARC
  • List of Classifications by cancer sites with sufficient or limited evidence in humans, Volumes 1 to 124 (Last update: 8 July 2019)
  • Agents Classified by the IARC Monographs, Volumes 1–123 (Last update: 25 March 2019)