Grażyna Chrostowska
 Przedwojenne zdjęcie Grażyny Chrostowskiej[1] | |||
| Data i miejsce urodzenia | 20 września 1921 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 18 kwietnia 1942 | ||
| Przyczyna śmierci | rozstrzelanie | ||
| Zawód, zajęcie | poetka, działaczka podziemia | ||
| Narodowość | polska | ||
| Odznaczenia | |||
  | |||
| |||
Grażyna Chrostowska (ur. 20 września 1921 w Lublinie, zm. 18 kwietnia 1942 w Ravensbrück) – poetka polska, działaczka podziemia w okresie II wojny światowej, należąca do pokolenia Kolumbów.
Życiorys
Pochodziła z rodziny o tradycjach szlacheckich wywodzącej się z heraldycznego rodu Ostoi. Była córką Michała Chrostowskiego i Wandy z Pomianowskich. Wraz z siostrą Apolonią wychowane zostały w atmosferze patriotycznej[2].
Grażyna Chrostowska ukończyła Liceum im. Heleny Czarnieckiej przy ulicy Bernardyńskiej w Lublinie. W szkole przejawiała szerokie zainteresowania humanistyczne, pisała wiersze i inne krótkie formy literackie, próbowała swoich sił w prozie, działała w teatrzyku szkolnym, harcerstwie, pasjonowała się filmem.
Podczas okupacji hitlerowskiej Chrostowscy brali udział w konspiracji. Michał Chrostowski był jednym z organizatorów KOP (Komenda Obrońców Polski), pierwszej grupy konspiracyjnej w Lublinie po zajęciu Polski przez Niemców[3]. Grażyna Chrostowska wstąpiła do tej organizacji i zajmowała się wraz z siostrą Apolonią redagowaniem i kolportażem pisma Polska Żyje. Aresztowana została 8 maja 1941 roku wraz z ojcem podczas odwiedzin u zatrzymanej wcześniej siostry Apolonii, w więzieniu "Pod Zegarem". W dniu 23 września 1941 roku została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie otrzymała numer obozowy 7714. Pracowała w obozie przy wyrobie słomianych ocieplaczy na żołnierskie buty.
Została rozstrzelana wraz z siostrą Apolonią 18 kwietnia 1942 roku. Tego dnia napisała swój ostatni wiersz pt. Niepokój. Wiersze: Kamienie, Wędrowałabym, Obczyzna i Niepokój zostały przetłumaczone na język francuski przez Ninę Iwańską i opublikowane w wydawnictwie Ravensbrück (Neuchâtel 1945, Êd. de la Baconnière, str. 106–109). W 2002 ukazała się książka z jej zbiorem wierszy Jakby minęło już wszystko pod redakcją Alojzego Leszka Gzelli. Część wierszy Grażyny Chrostowskiej nie ocalałaby, gdyby nie to, że współwięźniarki poetki w KL Ravensbrück uczyły się ich na pamięć[4]. W roku 2018 powstał fabularyzowany film dokumentalny o Grażynie Chrostowskiej pod tytułem Za kratą są zielone drzewa w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków. Siostry Grażyna i Apolonia (Pola) Chrostowskie, posiadały stopień podporucznika i odznaczone zostały Krzyżami Walecznych i Złotymi Krzyżami Zasługi[5].
Poniżej cytowany jest ostatni wiersz poetki, napisany przed śmiercią w obozie:
Niepokój
- Dzień ten taki właśnie, jak
- „Niepokój” Szopena.
- Ptaki nisko kołują nad ziemią.
- Niespokojne.
- Spłoszone z gniazd swych.
- Nadsłuchują...
- W przyrodzie cisza. Ciepło, jak
- przed burzą.
- Z zachodu płyną niskie, ciemne
- chmury.
- Przewalają się po niebie wiosenne
- wichury.
- Przyczajony lęk w sercu.
- Tęsknota… tęsknota …
- Chcę chodzić po rozmokłych, po
- dalekich drogach,
- Słuchać szumu wichrów … Łowić
- oddech wiosny,
- Czuć najgłębiej. Odnaleźć ciszę
- miłości.
- Idę. Nie znajduję. Wciąż
- zmierzam i wracam.
- Gdzieś daleko zostały chałupy
- wieśniacze,
- Chmury poszły na wschód. I na
- wschodniej stronie
- Stoją drzewa samotne, ciemne,
- pochylone.
- W wichrze stoją i w ciszy.
- Chwiane niepokojem.[6].
Przypisy
- ↑ I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 8.
- ↑ Za kratą są zielone drzewa w reżyserii Magdaleny i Rafała Kołodziejczyków
- ↑ I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 9.
- ↑ T. Krzyżak, Poezja wyrwana z Piekła, [w:] „Rzeczpospolita”, 23–24 IX 2007, s. 26.
- ↑ G. Michalska, Mniej znana siostra, [w:] „PA.RA”, wyd. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018, nr 11, s. 6.
- ↑ I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 11.
Bibliografia
- I trzeba było żyć... Kobiety w KL Ravensbrück, red. T. Skoczek, wyd. Muzeum Więzienia Pawiak, oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie, 2012 Warszawa, s. 8–11.
- T. Krzyżak, Poezja wyrwana z Piekła, [w:] „Rzeczpospolita”, 23–24 IX 2007, s. 26–27.
- G. Michalska, Mniej znana siostra, [w:] „PA.RA”, wyd. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2018, nr 11, s. 6.
