Dializa otrzewnowa

Dializa otrzewnowa – zabieg, który jest rodzajem dializy dla oczyszczenia krwi ze szkodliwych produktów metabolizmu z wykorzystaniem otrzewnej pacjenta jako błony przez którą płyn i rozpuszczone substancje we krwi są wymieniane (usuwane). Jest stosowana do usuwania nadmiaru płynów, korygowania poziomu elektrolitów i usuwania toksyn u osób z niewydolnością nerek^[1].

W swoim zamyśle zabieg jest podobny do zabiegu hemodializy, ale nie wymaga podawania heparyny. Ma doprowadzić do usunięcia z organizmu substancji toksycznych i w miarę możliwości pomóc w utrzymaniu adekwatnego bilansu płynowego. Jednak w tym przypadku półprzepuszczalną błoną dializacyjną jest otrzewna, która wyściela jamę brzuszną i pokrywa znajdujące się w niej narządy^[1].

Dializa otrzewnowa ma lepsze wyniki niż hemodializa w ciągu pierwszych kilku lat jej stosowania i jest lepiej tolerowana od hemodializy przez pacjentów ze złożonymi wadami serca^[2][3].

Do jamy brzusznej wprowadza się specjalnie przygotowany płyn dializacyjny. Wymagane jest założenie stałego dostępu poprzez stosowany najczęściej cewnik Tenckhoffa, który umieszcza się na stałe w jamie brzusznej pacjenta w miarę możliwości na dnie jamy otrzewnej, w zatoce Douglasa u kobiet lub w zagłębieniu odbytniczo-pęcherzowym u mężczyzn. Ten cewnik pozwala na swobodne wprowadzanie i wyprowadzanie płynu z otrzewnej. W chwili obecnej rzadziej już stosuje się cewniki typu TWH (Toronto Western Hospital), typu Ash, czy też cewniki Moncrief-Popovich^[1].

Do dializ otrzewnownych kwalifikuje się większość pacjentów z niewydolnością nerek, samo leczenie zaś jest w pełni refundowane. Jest niewiele przeciwwskazań medycznych, które zabraniają na przeprowadzenie dializy otrzewnowej. Jedno z nich to przebycie zabiegu chirurgicznego w okolicach jamy brzusznej^[4].

Techniki implantowania cewników

Cewniki można implantować do jamy otrzewnej wykorzystując jedną z 4 technik:

• technikę chirurgiczną – najczęściej stosowana w przypadku zakładania tzw. przewlekłych cewników do dializ,
• technikę trokarową (Tenckhoffa) – szybka, stosowana jedynie dla cewników prostych,
• technikę z wykorzystaniem peritoneoskopu (endoskopowa) - coraz powszechniej wykorzystywana, jednak wymaga użycia specjalistycznego sprzętu (wideoskop i zestaw Y-TEC),
• technikę prowadnicową (metoda Seldingera) – stosowana obecnie tylko do zakładania tzw. ostrych cewników.

Schematy prowadzenia dializy otrzewnowej

• ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO)
• nocna/automatyczna dializa otrzewnowa (NADO/ADO)
• przerywana dializa otrzewnowa (PDO)
• ciągła cykliczna dializa otrzewnowa (CCDO)
• dializa typu "tidal" (TDO)
• ciągła ekwilibracyjna dializa otrzewnowa (CEDO)
• ciągła przepływowa dializa otrzewnowa (CPDO)

• Przeprowadzenie dializy otrzewnowej
• 
  Podłączenie
• 
  Wlew dootrzewnowy płynu dializacyjnego
• 
  Czysty płyn dyfuzyjny w otrzewnej
• 
  Płyn dyfuzyjny w otrzewnej z produktami odpadowymi dyfundyfujące przez otrzewną z krwi
• 
  Usunięcie płynu dializacyjnego z jamy otrzewnej

Powikłania dializy otrzewnowej

Infekcyjne

• dializacyjne zapalenie otrzewnej
• zapalenie tunelu cewnika
• zapalenie okolicy cewnika
• grzybicze zapalenie otrzewnej
• gruźlicze zapalenie otrzewnej
• aseptyczne zapalenie otrzewnej

Nieinfekcyjne

• mechaniczne
  • związane ze wzrostem ciśnienia śródbrzusznego (np. przepukliny)
  • niezwiązane ze wzrostem ciśnienia śródbrzusznego (np. uszkodzenie cewnika, perforacja jelit)
• metaboliczne
  • zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej lub kwasowo-zasadowej
  • zaburzenia gospodarki węglowodanowej lub lipidowej
  • zaburzenia gospodarki hormonalnej
  • zaburzenia hemostazy
• złożone
  • stwardniające zapalenie otrzewnej

Przypisy