Dares Frygijczyk

Dares Frygijczyk – fikcyjne imię pisarza greckiego z I wieku po Chr., autora pseudo-pamiętnika opisującego losy wojny trojańskiej, zachowanego w tłumaczeniu łacińskim pod tytułem De excidio Troiae.

O Daresie nie zachowały się żadne dane biograficzne. Z faktu, że grecki oryginał jego utworu znał w drugiej połowie I wieku po Chr. Ptolemeusz Chennos, przyjmuje się, że żył w tym samym stuleciu. Imię Daresa wziął od pomocnika kapłana Hefajstosa, wymienionego na początku piątej księgi, Iliady Homera^[a]. Jego utwór należy do ówczesnej twórczości retorycznej, zwanej anaskeué, będącej ćwiczeniem polegającym na obalaniu istniejącej tradycji. Dares wystylizował go na dziennik (ephēmeridés) pisany podczas wojny trojańskiej. Przebieg wojny jest opowiedziany z pozycji trojańskich. Trojanom też przyznaje autor moralną i militarną wyższość w toczącym się konflikcie^[1]. Przeciwstawia się również wyraźnie Homerowi: Patroklos ginie na długo przed „gniewem Achillesa”, Troja zostaje zdobyta w wyniku zdrady Eneasza^[2]. Uwiarygodnieniu relacji służy końcowe zestawienie strat poniesionych przez obydwie strony: Trojan miało zginąć 676 tysięcy, a Greków – 886 tysięcy^[1].

W drugiej połowie I wieku po Chr. w ślady Daresa poszedł Ptolemeusz Chennos pisząc Antyhomera (Antihόmēros). Na początku II wieku na podstawie tych relacji swoją „mowę trojańską” ułożył Dion z Prusy. Oryginał grecki utworu Daresa zaginął, zachował się jedynie łaciński przekład z V wieku zatytułowany De excidio Troiae (O zburzeniu Troi). Tłumacz podaje się za historyka z czasów Cycerona i Korneliusza Neposa, informuje, że utwór odnalazł w Atenach i przetłumaczył na łacinę. Przekład swój dedykuje innemu historykowi rzymskiemu Salustiuszowi z zapewnieniem, że prawdą jest, nie to co napisał „rzekomy” Homer, ale to co wyszło spod pióra Trojańczyka Daresa^[1]. Wiarygodności Daresa bronił też w III wieku Elian, uznając ją za starszą od Iliady opowieść o wojnie trojańskiej tzw. Iliadę frygijską^[2].

Grecki oryginał utworu nie zainteresował kronikarzy bizantyńskich, którzy w swojej twórczości sięgnęli po innego pseudohistoryka Diktysa Kreteńczyka. Natomiast łaciński Dares zdobył ogromną popularność na Zachodzie, gdzie w drugiej połowie XII wieku na jego podstawie Benoît de Sainte-Maure napisał wierszem swój Roman de Troie inicjując cały cykl romansów osnutych wokół wojny trojańskiej. W XIII wieku Guido della Colonna wydał utwór Daresa w kwiecistej łacinie, z pominięciem autora, jako Historia destructionis Troiae. Z utworu Colonny korzystali później Boccaccio przy pisaniu Filostrata, Chaucer pisząc poemat Troilus and Criseyde i Szekspir pisząc dramat Troilus i Kresyda. Na utworze Szekspira oparł się Wyspiański pracując nad dramatem Achilleis. Przeróbka łacińskiego Daresa, interpolowanego Diktysem, jako Historia trojańska ukazała się drukiem w Krakowie w 1563 roku i stała się ważnym źródłem przy pisaniu przez Kochanowskiego Odprawy posłów greckich^[1].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.brak strony w książce
• Słownik pisarzy antycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982. ISBN 83-214-0141-4.brak strony w książce