Czesław Lechicki

Czesław Lechicki
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1906 Lwów
Data śmierci	19 marca 2001
Zawód, zajęcie	religioznawca, prasoznawca

Czesław Lechicki (ur. 30 marca 1906 we Lwowie, zm. 19 marca 2001) – religioznawca, prasoznawca.

Życiorys

Rodzina i wykształcenie

Był synem Franciszka Wacława (1872–1938; radca skarbowy) i Jadwigi z Kleiberów (1880–1919; nauczycielka muzyki ze śląskiego ziemiaństwa). Po śmierci matki wychowywali go ojciec i babka. Nie miał rodzeństwa. Po mieczu z pochodzenia był polskim Ormianinem.

Początkowo nauki pobierał w domu. Następnie kształcił się w Zakopanem i we Lwowie. W latach 1924–1929 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. Promotorem jego pracy Mecenat Zygmunta III i życie umysłowe na jego dworze był Stanisław Łempicki. Problemy z zatrudnieniem na uczelni spowodowały, że zarzucił myśl o karierze uniwersyteckiej^[1].

Działalność publicystyczna

Lechicki pierwsze teksty opublikował już w 1924. Był niezwykle płodnym publicystą: do II wojny napisał dziesięć książek i kilkaset artykułów. Atakowany praktycznie przez wszystkich, a zwłaszcza przez środowiska katolickie z którymi współpracował, za książkę Przewodnik po beletrystyce (za autorem ujął się jedynie o. Marian Pirożyński) – zerwał z katolicyzmem i od połowy lat 30. XX w. stał się jednym z czołowych publicystów protestanckich^[2].

II wojna światowa

W 1940 we Lwowie zastępował wywiezionego przez bolszewików proboszcza ewangelickiego. Był także nauczycielem religii ewangelickiej (m.in. przygotowywał do chrztu 70 Żydów). W latach 1942–1944 był pomocnikiem pastora metodystycznego, a jednocześnie uczęszczał na spotkania baptystów i adwentystów. W czerwcu 1946 ostatnim transportem repatriacyjnym przybył do Krakowa^[3].

Lata powojenne

Przełom lat 40. i 50. XX w. to szeroka aktywność zawodowa i publicystyczna Lechickiego. Pracował w „Czytelniku”, następnie w „Książce i Wiedzy”, publikował w prasie protestanckiej. Od 1953 współpracował z Zakładem Historii Czasopiśmiennictwa PAN. Od tego momentu jego aktywność skupiała się wokół prasoznawstwa. Publikował też biogramy w Polskim Słowniku Biograficznym^[4]. Po pogrzebie w obrządku ewangelickim został pochowany 2 kwietnia 2001 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Współpraca z bezpieką

Do pozyskania doszło w 1953 przez podporucznika Adama Błażejczyka. Kontakty były utrzymywane do lat 80. (wykreślenie z ewidencji nastąpiło w 1988). Motywem nawiązania współpracy była nieustabilizowana sytuacja zawodowa i materialna Lechickiego. Przygotowywał on stojące na wysokim poziomie i merytoryczne analizy dotyczące Kościoła katolickiego, o charakterze personalnym (sylwetki arcybiskupów Wojtyły i Wyszyńskiego oraz osób związanych z „Tygodnikiem Powszechnym”)^[5].

Publikacje

Książki

Kościół ormiański w Polsce, Lwów 1928
Jezuici i Skarga na dworze Zygmunta III, Lwów 1929
Mecenat Zygmunta III i życie umysłowe na jego dworze, Warszawa 1932
W walce z demoralizacją, Miejsce Piastowe 1932
Z dziejów satyry polskiej XVI wieku, Lwów 1933
Prawda o Boyu-Żeleńskim, Warszawa 1933
Dokoła mecenatu Zygmunta III, Lwów 1935
M. Porcius Cato Starszy, Lwów 1935
Przewodnik po beletrystyce, Poznań 1935
Nauka religii chrześcijańskiej Kalwina i jej znaczenie, Warszawa 1937
Krakowski "Kraj" (1869-1874), Wrocław 1975

Artykuły i artykuły recenzyjne

„Prasa warszawska. 1661–1914”, Witold Giełżyński, Warszawa 1962, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 526 (recenzja), „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 55, 1964, 2, s. 567–578.
„W krainie groteski : problemy satyry galicyjskiej drugiej połowy XIX w.”, Stanisław Frybes, Wrocław 1979 (recenzja), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 19, 1980, 3, s. 142–145.
Sprawa dziennika katolickiego w Warszawie, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 20, 1981, 2, s. 5–23.
Polskie czasopiśmiennictwo katolickie w latach 1833–1914, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 22, 1983, 1, s. 19–42.
Polska prasa katolicka 1945–1948, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 22, 1983, 2, s. 65–87.
Prasa katolicka Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 23, 1984, 2, s. 45–69.

Przypisy

↑ Dziki i Glogier 2001 ↓, s. 367.
↑ Dziki i Dubiel 2001 ↓, s. 160–161.
↑ Dziki i Glogier 2001 ↓, s. 370.
↑ Dziki i Dubiel 2001 ↓, s. 161–163.
↑ Graczyk 2011 ↓, s. 225–233.

Bibliografia

S. Dziki, M. Glogier. Czesław Lechicki (1906–2001) – religioznawca, prasoznawca. „Rocznik Historii Prasy Polskiej”. Z. 2 (8). 4, s. 367–373, 2001.
S. Dziki, P. Dubiel. Czesław Lechicki (ur. 30.03.1906 we Lwowie, zm. 19.03.2001 w Krakowie). „Zeszyty Prasoznawcze”. Nr 1–2 (165–166). 44, s. 160–163, 2001.
R. Graczyk: Cena przetrwania? SB a „Tygodnik Powszechny”. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2011. ISBN 978-83-7700-015-1.

Linki zewnętrzne

List abpa J. Teodorowicza do Cz. Lechickiego z dn. 09 listopada 1932. Wirtualne Archiwum Polskich Ormian. [dostęp 2017-08-21]. (pol.).
List abpa J. Teodorowicza do Cz. Lechickiego z dn. 22 marca 1933. Wirtualne Archiwum Polskich Ormian. [dostęp 2017-08-21]. (pol.).
Telegram Cz. Lechickiego do Ormiańskiej Kapituły Metropolitarnej we Lwowie z dn. 05 grudnia 1938. Wirtualne Archiwum Polskich Ormian. [dostęp 2017-08-21]. (pol.).