Boboszów

Boboszów
wieś
Ilustracja
Kościół św. Anny w Boboszowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Międzylesie

Wysokość

480–520 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

202[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-530[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0853671

Położenie na mapie gminy Międzylesie
Mapa konturowa gminy Międzylesie, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Boboszów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Boboszów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Boboszów”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Boboszów”
Ziemia50°06′27″N 16°41′44″E/50,107500 16,695556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Boboszów (niem. Bobischau[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie. Wieś typu łańcuchówka leży wzdłuż górnego biegu Nysy Kłodzkiej oraz potoku o nazwie Bobosz. Znajduje się na granicy Gór Bystrzyckich i Masywu Śnieżnika, na wysokości około 480–520 m n.p.m.[5] Sąsiaduje z wsiami: Dolnik (Schönthal), Pisary (Schreibendorf) i Kamieńczyk (Steinbach). Najbliższe miasta po stronie czeskiej to Králíky (Grulich) oraz Lichkov (Lichtenau).

Historia

Choć już w starożytności przez Przełęcz Międzyleską wiodły ważne szlaki handlowe – w tym jedna z odnóg szlaku bursztynowego[6] – pierwsza wzmianka o osadzie Bobrischaw znajduje się dopiero w dokumencie z 1358 roku, dotyczącym podziału dóbr Otto Glaubitza pomiędzy jego synów[7]. Z dokumentu tego wynika, że już wtedy we wsi funkcjonowały dwie kuźnice[7]. Umieszczony w akcie zapis (eyn marg czinzis of dem obirsten hamir – 'jedna marka czynszu z górnej kuźnicy’[8]) stanowić może również najstarsze świadectwo przerobu rudy żelaza na ziemi kłodzkiej[7]. W czasie wojen husyckich Boboszów został całkowicie zniszczony (najprawdopodobniej wraz ze znajdującymi się tam kuźnicami[9]) i pozostawał niezamieszkały przez ponad sto lat[7]. W drugiej połowie XVI wieku został ponownie zasiedlony przez braci Michała i Dawida von Tschirnhausów[7]. W 1653 roku kupiony został wraz z innymi dobrami międzyleskimi przez rodzinę von Althannów i był w jej posiadaniu aż do 1945 roku[7].

Okres szybkiego rozwoju wsi przypadł na połowę XVIII wieku; w 1748 roku zamieszkiwało ją 28 kmieci i 71 zagrodników oraz chałupników[6]. Około 1750 roku z Boboszowa do Międzylesia przeprowadzili się bracia Ludwigowie, jedni z twórców „zagłębia tkackiego” w południowej części ziemi kłodzkiej[8]. Wtedy też w samym Boboszowie podstawą bytu mieszkańców stało się właśnie chałupnicze tkactwo lniane[10]. W 1840 roku w miejscowości były 133 domy, w tym dwa młyny wodne, kaplica cmentarna, szkoła katolicka, olejarnia i gorzelnia[5][6], a ponadto kilkadziesiąt warsztatów zajmujących się tkaniem bawełny lub przerabianiem lnu[6].

W pierwszej połowie XX wieku we wsi – oprócz szkoły, młyna, urzędu celnego (określanego jako Zollamt albo Zollhaus) czy nawet remizy ochotniczej jednostki straży pożarnej[11] – istniało także kilka gospód i zajazdów, m.in. Gasthaus zur Krone (tuż obok kościoła) czy Gast- und Logierhaus „Weidmannsruh” Eduarda Hoffmanna, bliżej Smreczyny. Ich rozwój związany był przede wszystkim z ożywieniem ruchu granicznego przez Przełęcz Międzyleską, jakie nastąpiło na przełomie XIX i XX stulecia[6]. Wieś zaczęła się stopniowo wyludniać po 1945 roku, jednak obecnie jej sytuacja ludnościowa jest ustabilizowana[6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowało w miejscowości przejście graniczne Boboszów-Dolní Lipka[7], po zniesieniu przejścia granicznego można w tym miejscu przekraczać granicę na drodze krajowej nr 33.

 Osobny artykuł: Strażnica WOP Boboszów.

Liczba ludności

  • 1787 – 626
  • 1816 – 523
  • 1825 – 579
  • 1840 – 672
  • 1880 – 926
  • 1910 – 729
  • 1933 – 641
  • 1950 – 507
  • 1960 – 362
  • 1970 – 317
  • 1978 – 259
  • 2011 – 202

Nazwa

  • Bobrischaw (1358)
  • Bobiczow (1472)
  • Bobczow (1479)
  • Bolčov (1492)
  • Bobschhof (1538)
  • Bowischaw (1631)
  • Bobieschau (1653)
  • Babischaw (1789)
  • Bobischau (II poł. XVIII w. – 1945)
  • Bibiszów / Bobzów / Bobrza / Bobża (krótki okres po 1945 roku)
  • Boboszów (nazwa współczesna)[6][12]

Kultura

Szlaki turystyczne

Przez Boboszów przechodzi szlak turystyczny żółty szlak turystyczny z Międzylesia na Przełęcz Międzyleską[5].

Zabytki

Kościół pw. św. Anny w Boboszowie, parafialny

Obiekt jest jedną z niewielu wiejskich świątyń na ziemi kłodzkiej posiadających układ emporowo-halowy z dobudowanymi, płytkimi wnękami kaplicznymi oraz w ogóle jedną z ostatnich, wzniesionych w stylu późnobarokowym, w południowej części Hrabstwa Kłodzkiego (po kościołach w Wilkanowie, Nowej Wsi i Roztokach). Wykazuje ponadto pewne podobieństwa z kościołem w pobliskiej Różance, wzniesionym w latach 50. XVIII w.; ma jednak w porównaniu nieco mniejsze proporcje i posiada uboższe detale architektoniczne.

Budowę kościoła rozpoczęto w 1811 roku na miejscu dawnej, drewnianej kaplicy cmentarnej (capella funeralis; Begräbniskirche), którą postawiono prawdopodobnie między XVII a XVIII stuleciem i która już wtedy posiadała wezwanie św. Anny[13][14]. Obecny kościół jest murowany, nieorientowany, jednonawowy z półkolistym prezbiterium i dostawioną dzwonnicą zwieńczoną cebulastym hełmem. Wewnątrz świątyni znajduje się ołtarz główny z około 1740 roku, dzieło rzeźbiarza Antona Nitscha i stolarza Josefa Schramma, zdobiony późnobarokowymi figurami świętych: Barbary, Małgorzaty, Eligiusza (Idziego?) i Eustachego; obraz św. Anny Samotrzeciej; neoromański ołtarz boczny Serca Jezusowego (pochodzący być może z Monachium); barokowy ołtarz św. Perygrynusa; prospekt organowy będący dziełem Josefa Junga (zm. 1886)[15]; zachowany przykład stolarki drzwiowej czy ambona i chrzcielnica pochodzące z przełomu XVIII i XIX wieku[6]. Na uwagę zasługują także malowidła powiązane bezpośrednio z kultem maryjnym (Zwiastowanie i Nawiedzenie, Święta Rodzina i Koronacja Marii) oraz symboliką kościelną (wizerunki Chrystusa, świętych czy ewangelistów).

Styl większości zachowanych fresków i dekoracji sklasyfikować należy do nurtu historyzmu, łączącego w sobie elementy neoklasyczne i neobarokowe.

Budynek podlegał licznym remontom i pracom konserwatorskim, m.in. w 1852, 1883, 1901, 1911 czy 1973 roku. Obecnie wpisany jest do wojewódzkiego rejestru zabytków.

Grupa figuralna Ukrzyżowania

Boboszowska grupa figuralna Ukrzyżowania jest jednym z doskonalszych i bardziej imponujących przykładów lokalnej sztuki rzeźbiarskiej, prezentuje wysoki poziom artystyczny. Składa się z kamiennego, ozdobionego cokołu, krzyża z ukrzyżowanym Chrystusem oraz niegdyś dwiema, teraz tylko jedną wolnostojącą figurą u jego stóp. Dzięki wykutemu z tyłu zapisowi wiadomo, że dzieło powstało w warsztacie Antona Winge na początku XIX wieku.

Figura św. Jana Nepomucena

Wykonana z piaskowca, XVIII-wieczna figura ukazuje czeskiego kanonika i męczennika św. Jana Nepomucena. Znajduje się nieopodal czeskiego miasta Lichkov, wzdłuż biegu dawnego szlaku handlowego (rzeźba miała więc spełniać najprawdopodobniej funkcję patronacką i ochronną dla podróżnych przemierzających tę trasę[16]). Duchowny przedstawiony jest w szacie liturgicznej obszytej koronką, na głowie ma biret, na lewym ramieniu trzyma krucyfiks, wzdłuż którego spoczywa symboliczny liść palmy. Interesującym elementem rzeźby jest sentencja:

DIVVS PATRONVS IOANNES NEPOMV CENVS HIC STAT. PARTE HONORIS NOSTRI

co przetłumaczyć można jako:

ŚWIĘTY PATRON JAN NEPOMUCEN TEN POSĄG JEST CZĘŚCIĄ NASZEGO HONORU[16]

Sentencja ta jest chronostychem, który kryje datę „1730” – zapewne datę wykonania figury.

Inne

Na terenie wsi znajdują się również:

  • cmentarz przykościelny z zachowanymi nagrobkami poniemieckimi,
  • Pietà ufundowana przez Josephusa Nentwiga w 1787 roku,
  • przydrożne kapliczki i krzyże.

W Boboszowie zachowały się liczne gospodarstwa i domy pochodzące z XIX bądź XX wieku, niektóre nawiązujące wyglądem do tradycyjnej architektury sudeckiej.

Osoby związane z Boboszowem

W Boboszowie urodził się Josef Andreas Pausewang (1908–1955), niemiecki malarz i rysownik.

Zdjęcia

  • Kościół św. Anny w Boboszowie
    Kościół św. Anny w Boboszowie
  • Widok na kościół
    Widok na kościół
  • Przykościelny cmentarz
    Przykościelny cmentarz
  • Św. Jan Nepomucen
    Św. Jan Nepomucen
  • Pieta z XVIII w.
    Pieta z XVIII w.
  • Droga 33 w Boboszowie
    Droga 33 w Boboszowie
  • Budynek w Boboszowie
    Budynek w Boboszowie
  • Gospodarstwo w Boboszowie
    Gospodarstwo w Boboszowie
  • Przejście graniczne Boboszów–Dolní Lipka
    Przejście graniczne Boboszów–Dolní Lipka
  • Przejście graniczne Boboszów–Dolní Lipka
    Przejście graniczne Boboszów–Dolní Lipka
  • Granica
    Granica
  • Dom nr 21 w Boboszowie, dawny gościniec
    Dom nr 21 w Boboszowie, dawny gościniec
  • Dawny budynek wiejskiej OSP
    Dawny budynek wiejskiej OSP
  • Zajazd „Byczy Róg”
    Zajazd „Byczy Róg”
  • Panorama wsi
    Panorama wsi
  • Nysa Kłodzka w Boboszowie
    Nysa Kłodzka w Boboszowie
  • Położenie w gminie Międzylesie
    Położenie w gminie Międzylesie

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7147
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 71 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
  4. ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 21.
  5. ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 56–59. ISBN 83-7005-341-6.
  6. ↑ a b c d e f g h MarekM. Staffa MarekM. (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 56–59 .
  7. ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 299. ISBN 978-83-89188-95-3.
  8. ↑ a b WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2018, s. 299 .
  9. ↑ KazimierzK. Bartkiewicz KazimierzK., Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1977, s. 174 .
  10. ↑ MarekM. Staffa MarekM. (red.), Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 57 .
  11. ↑ HeinzH. Katzer HeinzH., Bobischau. Das südlichste Dorf in der Grafschatz Glatz/ Niederschlesien, Braunschweig: Selbstverlag, 2004 .
  12. ↑ Dodatkowo dawne mapy i plany Ziemi Kłodzkiej.
  13. ↑ Jan KarelJ.K. Rohn Jan KarelJ.K., Antiquitas ecclesiarum, capellarum, et monasteriorum, aliarumque aedium sacrarum Districtus Curinensis et comitatus Glacensis, Praga 1775, s. 130 .
  14. ↑ FelixF. Prudlo FelixF., Die vorhandenen höhenmessungen in Schlesien, beider antheile, der grafschaft Glatz, der preussischen Lausitz und den angrenzungen, vorzüglich in den gebirgigen theilen: gesammelt, kritisch bearbeitet und mit sehr vielen neuen vermehrt, nebst scharfer begrenzung der meisten gebirgszüge im schlesischen gebirge, Breslau 1837, s. 241 .
  15. ↑ DziedzicD. Marcin DziedzicD., Budowniczowie organów z Boboszowa, Kłodzka i Dusznik Zdroju w XIX i XX wieku, „Gospodarka-Rynek-Edukacja”, 17 (3), 2016, s. 51–53 .
  16. ↑ a b Nepomuki Hrabstwa Kłodzkiego [online], Nepomuki [dostęp 2022-10-24] .

Bibliografia

  • WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .
  • Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.
  • Bartkiewicz K., Dzieje ziemi kłodzkiej w wiekach średnich, Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1977.
  • Katzer H., Bobischau. Das südlichste Dorf in der Grafschatz Glatz/ Niederschlesien, Braunschweig: Selbstverlag, 2004.
  • p
  • d
  • e
Gmina Międzylesie
Miasto
Wsie
Dawna
miejscowość