Alfred Jarry

Alfred Jarry w 1896

Data i miejsce urodzenia

8 września 1873
Laval

Data i miejsce śmierci

1 listopada 1907
Paryż

Narodowość

francuska

Język

francuski

Dziedzina sztuki

dramaturg, powieściopisarz, poeta

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Alfred Henry Marie Jarry (ur. 8 września 1873 w Laval, zm. 1 listopada 1907 w Paryżu) – francuski dramaturg, powieściopisarz i poeta.

Życiorys

Ekscentryk, zapalony cyklista, bohater setek anegdot, głośna postać paryskiej bohemy przełomu wieków. Jako poważny twórca odkryty dopiero przez surrealistów. Urodził się w zubożałej bretońskiej rodzinie mieszczańskiej. Gruntowne wykształcenie zdobył w Rennes, następnie studiował w paryskiej École Normale Supérieure. W wieku 12 lat zaczął pisywać poezję i prozę. W Paryżu jego przyjacielem został późniejszy poeta Léon-Paul Fargue. Początkowo literackich inspiracji szukał w Pieśni Maldorora Lautrémonta, potem związał się z paryską cyganerią. W 1896 roku w Théâtre de l’Oeuvre reżyser Aurélian Lugné-Poe wystawił jego najsłynniejszą farsę Ubu Król czyli Polacy. Sztuka wywołała skandal i uważana jest za antycypację teatru absurdu. Przez następne lata utrzymywał się z regularnego pisania do kilku gazet m.in. Mercure de France. Zainspirowany Wehikułem czasu H.G. Wellsa, napisał pseudonaukową pracę O budowie wehikułu czasu, tworząc w niej pojęcie patafizyki – dowcipnego połączenia metafizyki i fizyki teoretycznej. Żył życiem awangardowego artysty. Zmarł w wieku 34 lat z powodu powikłań wywołanych gruźlicą i alkoholizmem.

Napisał cykl sztuk o strasznym mieszczuchu imieniem Ubu, misterium Cezar-Antychryst, opowiadania Odwiedziny Amora, powieści: Dni i noce, Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka (1911), Nadsamiec, Miłość absolutna, Dragonka oraz setki felietonów.

Ukuł nowy wulgaryzm – „grówno” (fr. Merdre!, tłum. T. Boy-Żeleński) oraz stworzył nową „dziedzinę nauki” – patafizykę (fr. la ’Pataphysique).

Na wpół żartobliwe badania najdrobniejszych aspektów jego dzieła prowadzi założone w 1948 roku Collège de 'Pataphysique, skupiające wielu awangardowych artystów z całego świata (Eugène Ionesco, Boris Vian, Jean Baudrillard).

Publikacje

Les Minutes de sable mémorial, 1894
Cezar-Antychryst (César-Antéchrist, 1895)
Ubu Król czyli Polacy (Ubu Roi ou les Polonais, 1896^[1])
Dni i noce (Les Jours et les Nuits, 1897)
Odwiedziny Amora (L’Amour en visities, 1898)
Miłość absolutna (L’Amour absolu, 1899)
Nadsamiec (Le Surmâle, 1902)
Ubu skowany (Ubu enchaîné, 1902)
Czyny i myśli doktora Faustrolla, Patafizyka: powieść neoscjentystyczna (Gestes et opinions du docteur Faustroll, pataphysicien) (1911, post-mortem)