Agata Zbylut

Agata Zbylut

Autoportret Agata Zbylut
Imię i nazwisko	Agata Filemona Zbylut
Data i miejsce urodzenia	27 maja 1974 Zgorzelec
Alma Mater	Instytut Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego
Dziedzina sztuki	sztuki wizualne
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Agata Zbylut (ur. 27 maja 1974 w Zgorzelcu) – polska artystka wizualna^[1], artystka multimedialna, fotografka, kuratorka wystaw, nauczycielka akademicka, wykładowczyni Akademii Sztuki w Szczecinie^[2], feministka^[3], artywistka.

Życiorys

W latach 1989–1994 uczyła się w Liceum Sztuk Plastycznych w Jeleniej Górze. W latach 1993–1999 studiowała w Instytucie Kultury i Sztuki Plastycznej WSP w Zielonej Górze (dziś Instytut Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego). Dyplom uzyskała w Pracowni Rysunku i Intermediów prowadzonej przez dr Zenona Polusa^[4] (1953-2013). W roku 2008 obroniła stopień doktor sztuk użytkowych na Wydziale Komunikacji Multimedialnej Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu (dziś Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu), a w 2012 otrzymała stopień doktor habilitowanej w Państwowej Wyższej Szkole Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej.

W latach 2000–2005 była najpierw kuratorką, a później też kierowniczką Galerii Amfilada^[5]. W tym czasie galeria zorganizowała kilkadziesiąt wystaw zbiorowych i indywidualnych, takich artystów jak: Elżbieta Jabłońska, Sławomir Brzoska, Ryszard Górecki, Marcin Berdyszak. Pomysłowadczyni i kuratorka Festiwalu Sztuki Młodych PRZECIĄG, który w formie biennale odbył się w latach 2007 (laureatka Aleksandra Ska)^[6], 2009 (laureatka Anna Orlikowska)^[7], i 2011 (laureatka Justyna Górowska)^[8].

W 2004 koordynowała Narodowy Program Kultury „Znaki Czasu” w województwie zachodniopomorskim. W 2005 została odznaczona brązowym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis^[9]. W 2004 roku założyła Stowarzyszenie Zachęta Sztuki Współczesnej^[10] w Szczecinie, które realizowało ten ministerialny program. Od 2004 pełni funkcję prezeski tegoż stowarzyszenia, które w tym czasie zbudowało Kolekcję Regionalną Zachęty Sztuki Współczesnej – największy zbiór sztuki współczesnej w zachodnio-północnej Polsce. Działając w „Zachęcie” zorganizowała kilkadziesiąt wydarzeń artystycznych animujących lokalne środowisko artystyczne takich jak: PINK PONG (2010)^[11], Wunderkammer (2012)^[12] oraz wystaw na bazie tworzonej przez Stowarzyszenie Kolekcji: SPORES (2010)^[13] w nowo wybudowanym w centrum Szczecina biurowcu Oxygen należącym do Echo Inwestment, Nic nie jest wiecznie ważne (2011) w CSW Znaki Czasu w Toruniu^[14], Siła człowieka nie zakrzywi światła w Galerii Manhattan (2014)^[15], Love me Tender w BWA w Gorzowie Wielkopolskim (2015)^[16]. Początkowo jako prezeska Stowarzyszenia, a w latach 2010–2012 również jako powołana przez Miasto Szczecin koordynatorka ds. Trafostacji Sztuki w Szczecinie^[17] doprowadziła do powstania instytucji, którą w atmosferze skandalu^[18] Miasto Szczecin powierzyło do prowadzenia nowo powstałej spółce Baltic Contemporary.

W latach 2009–2018 adiunktka w Katedrze Projektowania Krajobrazu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie; w latach 2005–2006 Naczelniczka Wydziału Kultury, Departamentu Kultury, Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Od 2010 pracuje w Akademii Sztuki w Szczecinie (od 2013 na stanowisku profesor nadzwyczajnej), gdzie prowadzi Pracownię Fotografii i Działań Postartystycznych^[19], a od 2018 jest także kierowniczką Katedry Fotografii^[20].

W dorobku ma ponad 100 wystaw indywidualnych i zbiorowych w Polsce, Niemczech, Białorusi, Rosji, Ukrainie, Francji, Chorwacji, Wielkiej Brytanii, USA. Mieszka i pracuje w Warszawie i Szczecinie.

Twórczość

Autoportrety

W twórczości Agaty Zbylut dominują autoportrety. Traktuje je jako najbardziej szczery sposób wypowiedzi, który jednocześnie wskazuje miejsce, z którego jest ona prowadzona, uwzględniając uwarunkowania takie jak płeć, wiek, uroda, rasa itp.^[21][22] Autoportret uważa również za najbardziej etyczną formą wypowiedzi, która wbrew tysiącletnim tradycjom nie zapożycza wizerunków innych osób, nie uzurpuje sobie prawa do tego, aby nimi dysponować, poddawać oglądowi i ocenie. Praktyka ta staje się szczególnie istotna w projektach, w których pracuje z własnym ciałem i wizerunkiem, jak np. Pańcia, podczas którego artystka eksperymentuje i poddaje swoje ciało zabiegom z zakresu medycyny estetycznej takim jak nawilżenie kwasem hialuronowym, botox czy nici liftingujące, a ich wyniki uwidocznia na autoportretach.

Poruszane tematy

Narracja, którą prowadzi w swojej sztuce jest wynikiem obserwacji świata z kobiecej perspektywy.

W początkowym okresie twórczości sięga po tematy związane z zamążpójściem (Tak, czyli Nie i Najpiękniejszy dzień w życiu^[23]), macierzyństwem (Diane 35^[24]) czy szeroko rozumianym funkcjonowaniem młodej kobiety w społeczeństwie (W sztuce marzenia się spełniają, ale nie wszystkim^[25]). Konfrontuje oczekiwania stawiane kobietom w patriarchalnych kulturach z ich indywidualnymi oczekiwaniami i ambicjami (np. Jesteśmy Milutkie^[26]). Tematy te ewoluują wraz z wiekiem samej artystki i zostają poszerzone o doświadczenia i lęki dojrzałej kobiety (Świetliki^[27], Pielgrzymka z Częstochowy^[28], The Nude Who Went Down The Stairs, Now is Dancing in the Room^[29]).

Szczególne miejsce w tym czasie zyskują prace ogniskujące się na walce z ageizmem, body-shamingiem, wprzęgnięcie kobiet pomiędzy publiczną ocenę ich fizycznej atrakcyjności a przemysł beauty i fitness: Most Shocking is Not How Shocked You Are Now, But How Unshocked You Will Be in the Future^[30], w którym artystka używa kuchni jako sali do ćwiczeń czy The Power of Love^[31] z użyciem plastrów do liftingu oraz Fotografia Intymna^[32], gdzie przegląda miejsca intymne na ekranie laptopa. W zainaugurowanym podczas Biennale w Zielonej Górze projekcie 28.700,00^[33] odwołując się do ikonicznego projektu Romana Opałki Obrazy liczone artystka zestawia swoje autoportrety z cenami zabiegów, którym poddaje własną twarz. W zamyśle projekt ten ma być prowadzony przez całe życie zwiększając liczbę w tytule po kolejnych zabiegach. Coraz większe liczby zamiast odliczać mijający czas odliczają sumy, które zostały wydane, aby ten czas zatrzymać. Stają się częścią procesu, który jest z góry skazany na niepowodzenie^[34].

Motywem, który od lat przewija się w twórczości Zbylut są suknie. Pierwszą suknię-obiekt przygotowała dwa lata po studiach. Była to o 10 rozmiarów za duża suknia ślubna, którą wystawiła wraz z 13 zdjęciami, na których ją przymierza (Ponad miarę, ale w normie^[35]). Kolejną było Sukniowstapienie^[36] (suknia przypominająca ornat uszyta w Atelier Kasi Hubińskiej, z tekstem Ingi Iwasiów, 2014). Suknia ta została zainspirowana faktem dopuszczenia dziewczynek do służby ministranckiej w Kościele Katolickim, zadaje pytania o nieobecność kobiet na stanowiskach w strukturach kościelnych.

Kolejna suknia to Kawiorowa Patriotka^[37], uszyta z szalików kibiców reprezentacji Polski (2017) przeznaczona dla wyczekiwanej przywódczyni Marszów Niepodległości i królowej stadionów. Jej uzupełnieniem stał się projekt Kawiorowe Patriotki^[38][39], gdzie podczas rezydencji Enklawa w Galerii Propaganda została uszyta druga suknia z szalików, tym razem przeznaczona dla aktywistki Charlotte Drag Queer^[40], które spełnia postulaty ciałopozytywności i wspiera nieheteronormatywność.

Ostatnią z nich jest Czarna, Czarna Spódnica^[41] obiekt kinetyczny, który reaguje na obecność widzów wirując wokół własnej osi. Tytuł nawiązuje do Czarnych Protestów, ale również do bajki o „czarnym, czarnym lesie”, bardzo popularnej w latach 80, którą dzieci i młodzież opowiadała strasząc się nawzajem.

Motyw ceremonialnego ubrania pojawił się również w projekcie Face Off^[42] (2015) zainstalowanym na 30 metrowej ścianie stacji Metro Marymont. Składa się z kilkudziesięciu tańczących kobiecych ciał ubranych w peleryny Rycerzy Chrystusowych. Cechą wspólną tych wszystkich projektów jest to, że ciało kobiece istnieje w nich jedynie potencjalnie. Zarówno suknie-obiekty, jak i fotografie zachowują jego kształt czyniąc samą kobietę nieobecną.

Instagram

Swoją aktywność na Instagramie wykorzystuje zarówno do tego by analizować samo medium Insta Exercises^[43][44] (2017-2018), jak i jako platformę służącą do łączenia się, wspierania, wymiany doświadczeń i poszerzania świadomości feministycznej, równościowej, ekologicznej i artystycznej^[45][46][47].

Wybrane wystawy indywidualne

• 2019 – Panička, Galeria Miejska w Trzyńcu, Republika Czeska^[48]
• 2019 – Tak Bardzo na Zawsze, Kolonia Artystów w Gdańsku^[49]

• 2018 – Pańcia, Galeria Biała Centrum Kultury w Lublinie^[50]

• 2015 – Face Off, Galeria Program, Warszawa^[51]
• 2015 – Face Off, Galeria A19, Metro Marymont, Warszawa^[52]
• 2014 – Szalik i medalik, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku^[53]
• 2014 – Perygeum, Gdańska Galeria Miejska, Gdańsk^[54]
• 2012 – Nic nie jest takie jak mówią, Galeria BWA w Bielsku-Białej^[55]
• 2011 – Bohaterki są zmęczone, Galeria Art Cube, Greifswald
• 2009 – W sztuce marzenia się spełniają, ale nie wszystkim, Muzeum Narodowe w Szczecinie
• 2009 – W sztuce marzenia się spełniają, ale nie wszystkim, Galeria XX1 Mazowiecki Instytut Kultury^[56]
• 2007 – Tak, czyli Nie. Herstory, Galeria Manhattan, Łódź^[57]
• 2005 – Jestem niczyja, Galeria ON, ASP w Poznaniu^[58]
• 2003 – Gdy dorosnę chcę być piękna, Galeria Achmatowej, Pertersburg, Rosja
• 2002 – Jesteśmy milutkie, Galeria Instytutu Polskiego w Mińsku, Mińsk, Białoruś
• 2000 – W pięciu smakach, Galeria Amfilada, Szczecin
• 1999 – Ciało to za mało, wystawa dyplomowa, Supermarket Biedronka, Zielona Góra

Wybrane wystawy zbiorowe

• 2020 – „…Która była”, Muzeum Narodowe w Gdańsku^[59]
• 2019 – Stany Skupienia, Muzeum Współczesne Wrocław we Wrocławiu^[60][61]
• 2019 – Królowa Pszczół, Galeria Kronika w Bytomiu^[62]
• 2019 – Boli mnie, gdy się śmieję, Galeria BWA WARSZAWA^[63]
• 2018 – Wielowątkowość taniny, CSW Znaki Czasu w Toruniu^[64]
• 2018 – Na pozór silna dziewczyna, a w środku ledwo się trzyma, Galeria Lokal_30, Warszawa^[65]
• 2017 – Granice / linie cięcia – Wystawa sztuki polskiej z kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, YermilovCentre, Charków^[66]
• 2017 – Polki, Patriotki, Rebeliantki, Galeria Arsenał w Poznaniu^[67]
• 2016 – Dotyk. O sztuce haptycznej, BWA w Kielcach^[68]
• 2015 – Love me Tender, Miejski Ośrodek Sztuki W Gorzowie Wielkopolskim^[69]
• 2015 – Przejścia graniczne, Galeria Biała, Lublin^[70]
• 2013 – Teksty Konteksty Interteksty. Kolekcja w procesie. III pokaz zbiorów radomskiej „Elektrowni”, CSW Elektrownia, Radom^[71]
• 2013 – POZA CZASEM – Spectra Art Space, Fundacja Rodziny Staraków, Warszawa^[72]
• 2012 – Medialny Stan Wyjątkowy, Galeria EL w Elblągu^[73]
• 2011 – Polityka – polskie wybory 1944 – 2010, Muzeum Narodowe w Szczecinie
• 2010 – Sukienka, Zamek Centrum Kultury w Poznaniu^[74]
• 2010 – Najprawdziwsze historie miłosne. Alegorie miłości we współczesnej sztuce polskiej, Muzeum Narodowe w Szczecinie^[75]
• 2009 – Transfer: Polen I, Schafhof – Europäisches Künstlerhaus Oberbayern, Freising, Niemcy
• 2008 – Miejsce do mieszkania, miejsce do kochania…, Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej w Słupsku^[76]
• 2007 – Profile I: Polish Art Today, Anya Tish Galery, Houston USA
• 2005 – Przestrzenie intymności, Muzeum Narodowe w Szczecinie
• 2005 – ANNE, MARIE, MADELEINE – PHOTOGRAPHIE POLONAISE CONTEMPORAINE, Rok Polski we Francji, Stowarzyszenie Apolonia, Strassbourg, Francja
• 2003 – Wspólna pasja, Faunomania, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
• 2001 – SYBARIS – IV Bałtyckie Biennale Sztuki Współczesnej w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Szczecinie

Prace w kolekcjach

• Gdańska Kolekcja Sztuki Współczesnej; Depozyt Gminy Miasta Gdańsk w NOMUS Nowym Muzeum Sztuki Oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku w budowie^[77]
• Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu^[78]
• Muzeum Narodowe w Szczecinie^[79]
• Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu^[80]

Stypendia i rezydencje

• 2009 – Stypendium pobytowe Schafhof-Europäisches Künstlerhaus Oberbayern, Freising (Monachium), Niemcy^[81].
• 2008 – Stypendium Artystyczne Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego^[81].
• 2003-2004 – roczne Stypendium Fundacji Mendelsona w Berlinie^[81].
• 2000 – Stypendium pobytowe w Meklenburskim Domu Sztuki Schloss Plüschow, Niemcy^[81].

Publikacje

• Muka, publikacja monograficzna Agaty Zbylut, red. Łukasz Musielak, recenzja naukowa Magdalena Ujma, wydawca: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie, współwydawca: Galeria Biała Centrum Kultury w Lublinie, ISBN 978-83-951340-6-7, ISBN 978-83-62191-50-5, Szczecin 2019
• Widzenie siebie, Selfie, Autoportret Terapia – publikacja pokonferencyjna II Ogólnopolskiej Fotograficznej Konferencji Naukowej „Widzenie siebie” w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach (2018), artykuł THE NUDE WHO WENT DOWN THE STAIRS, NOW IS DANCING IN THE ROOM wydawca: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, 2019, ISBN 978-83-65825-34-6.
• Agata Zbylut, katalog wydany przez Galerię Bielską BWA, autorki tekstów: Magdalena Ujma, Agata Smalcerz, Aleksandra Gieczys-Jurszo, Magdalena Wichierkiewicz, Bielsko-Biała, 2012, ISBN 978-83-87984-78-6.
• Póki my żyjemy katalog 9. Triennale Młodych w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (artykuł Agaty Zbylut Ponad miarę, ale w normie) kuratorka i redaktorka projektu: Marta Czyż, wydawca Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, 2020, ISBN 978-83-64653-27-8.
• Reborn Dogs Nowe interpretacje sztuki wobec nie-ludzkiego (artykuł Agaty Zbylut. Biegnij szybko gryź mocno str. 133-142), red. Magdalena Swacha, recenzja naukowa prof. Roman Kubicki wydawca Stowarzyszenie Publish Art, 2019, ISBN 978-83-941932-4-9.
• Ingerencja w obraz fotograficzny jako strategia artystyczna od Hippolita Bayardado sztuki postinternetowej, Rynek, Społeczeństwo, Kultura czasopismo naukowe nr 4 (16) 2015, ISSN 2300-5491.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa. [dostęp 2020-12-01].