Abraham Firkowicz
 | |||
| Pełne imię i nazwisko | Abraham ben Szmuel Firkowicz | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | ok. 1786 | ||
| Data i miejsce śmierci | 17 czerwca 1874 | ||
| Zawód, zajęcie | duchowny, działacz społeczny, literat, archeolog, kolekcjoner | ||
| |||
Abraham Firkowicz (wł. Abraham ben Szmuel Firkowicz, hebr. אברהם בן שמואל; ur. ok. 1786 w Łucku na Wołyniu, zm. 17 czerwca 1874 Czufut-Kale na Krymie) – karaimski uczony, duchowny, działacz społeczny, literat, archeolog i kolekcjoner starożytnych rękopisów[1].
Życiorys
Urodził się w patriarchalnej rodzinie karaimskiej w Łucku, gdzie podjął naukę w szkole karaimskiej, badając egzegezę Biblii hebrajskiej oraz dzieła teologii karaimskiej. W 1812 roku został nauczycielem religii w miejscowej szkole parafialnej, a sześć lat później został mianowany młodszym hazzanem. Niedługo później na skutek zatargu ze zwierzchnikami został zmuszony do opuszczenia rodzinnego miasta.
W 1830 roku rozpoczął działalność badawczą. Na początku udał się na pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Odwiedził tam najstarszą kienesę karaimską w Jerozolimie, odnajdując w niej starożytne rękopisy hebrajskie. Otrzymał zaszczytny tytuł Hadżiego, czyli pielgrzyma. W 1831 roku w pracował w Konstantynopolu jako nauczyciel religii. W Stambule wydał Biblię w przekładzie karaimskim (edycja stambulska)[2]. Rok później wyjechał do Eupatorii, gdzie kontynuował działalność wydawniczą.
W 1839 roku rozpoczął badania archeologiczne w Mangup oraz na cmentarzu karaimskim w Czufut-Kale na Krymie. W 1843 roku wyjechał na Bliski Wschód, skąd przywiózł bogaty zbiór manuskryptów hebrajskich. Osiągnięcia, których dokonał, zyskały zainteresowanie rosyjskich środowisk orientalistycznych, a w 1856 roku najcenniejszą część zbiorów jego rękopisów zakupiła Cesarska Biblioteka Publiczna w Petersburgu[2].
Abraham Firkowicz pod koniec życia osiadł w Trokach koło Wilna. W 1856 roku został powołany do grona Wileńskiej Komisji Archeologicznej, która powstała z inicjatywy Eustachego hr. Tyszkiewicza. Został uhonorowany również członkostwem w odeskim i petersburskim towarzystwie naukowym. W 1871 roku odwiedził gminę karaimską w Haliczu. W trakcie przejazdu przez Wiedeń, na polecenie cesarza Franciszka Józefa I, został jedyny raz w życiu sfotografowany. Rok później wydał w Wilnie Awne Zikkaron zawierający zbiór inskrypcji z nagrobków karaimskich w Czufut-Kale, pamiętniki i opisy podróży na Wschód[1].
Dzięki swoim wpływom Firkowicz wyjednał u władz zaboru rosyjskiego zgodę na utworzenie niezależnego Karaimskiego Zarządu Duchownego z siedzibą w Trokach, co miało wpływ na autokefalię Karaimskiego Związku Religijnego w Polsce[3].
Zmarł w wieku 88 lat w Czufut-Kale, gdzie został pochowany. W swoich badaniach dotyczących historii i starożytności Karaimów Firkowicz zasłynął szczególnie tezą o ich przybyciu na Krym jeszcze przed śmiercią Jezusa. Oznaczało to, że są oni Żydami przedtalmudycznymi i z tego powodu nie powinno się ich traktować w Rosji jednakowo jak wyznawców judaizmu.
Przypisy
- ↑ a b Karaici w Polsce, [w:] MajerM. Bałaban MajerM., Studja historyczne, Warszawa: Księgarnia M. J. Freid i S-ka, 1927, s. 8-14 .
- ↑ a b Mariusz Pawelec (Związek Karaimów Polskich): Śladami Abrahama Firkowicza na Dżufut Kale. awazymyz.karaimi.org (Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów), kalendarium: 1874-06-17. [dostęp 2013-07-16].
- ↑ Firkowicz Abraham, ben Samuel. eduteka.pl, 2012-09-27. [dostęp 2013-07-16].
Bibliografia
- Muzeum Historii Polski: Zmarł Abraham Firkowicz, uczony karaimski. muzhp.pl, kalendarium: 1874-06-17. [dostęp 2023-02-02].
Kontrola autorytatywna (osoba):
