Beneden-Leeuwen

Beneden-Leeuwen

Plaats in Nederland
Situering
Provincie	Gelderland Gelderland
Gemeente	West Maas en Waal West Maas en Waal
Coördinaten	51° 53′ NB, 5° 31′ OL
Algemeen
Oppervlakte	10,31[1] km²
- land	9,55[1] km²
- water	0,77[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	7.105[1] (689 inw./km²)
Woningvoorraad	3.156 woningen[1]
Overig
Postcode	6658
Netnummer	0487
Woonplaatscode	1769
Detailkaart
Beneden-Leeuwen in gemeente West Maas en Waal
Portaal    Nederland

Beneden-Leeuwen is een dorp in de Nederlandse provincie Gelderland, gelegen aan de rivier de Waal. In het lokale dialect en daarnaast vooral tijdens carnaval wordt het Lauwe genoemd. Het dorp telt 7.105 inwoners (2023).^[1] In Beneden-Leeuwen bevindt zich het gemeentehuis van West Maas en Waal. Het is de grootste kern van de gemeente.

Etymologie

Het tweede deel van de naam gaat terug tot hlaiwa, het Oergermaanse woord voor grafheuvel. Hetzelfde geldt voor de naam Boven-Leeuwen.^[2]

Geschiedenis

Beneden-Leeuwen was al bewoond in de Romeinse tijd; de huidige Zandstraat, die het dorp van west naar oost doorsnijdt, vormt ruwweg het tracé van de antieke weg, die via de meer stroomopwaarts gelegen nederzettingen bij Ewijk voerde naar Noviomagus (Nijmegen). Bij de opgravingen van 2002 ("De Ret") bleek het te gaan om een Bataafs-Romeinse nederzetting met een aanvankelijk grote militaire invloed. Mogelijk waren onder de bewoners oud-soldaten.

Na de Bataafse Opstand (69 na Chr.) gaat het civiele karakter overheersen. De boeren verbouwden haver en gerst. Verder werd in Beneden-Leeuwen waarschijnlijk brons en lood gegoten en bewerkt. De bewoning gaat, met een onderbreking in de late derde eeuw, door tot in de late oudheid en middeleeuwen.^[3]

De geschiedenis wordt verder gedomineerd door de relatie tot het water van de Waal. De Wiel is een overblijfsel van een van de dijkdoorbraken. Een andere herinnering is het monumentje, opgericht in 1874, voor de slachtoffers van de watersnoodramp van 1 februari 1861, waarbij het dorp 37 doden te betreuren had. Koning Willem III bracht een bezoek aan het dorp.^[4]

Tot 1 januari 1818 vormde Beneden-Leeuwen samen met Boven-Leeuwen de gemeente Leeuwen, die op die datum opging in de gemeente Wamel. De gemeente Wamel ging in 1984 op haar beurt op in de gemeente West Maas en Waal, waartoe ook de plaatsen Alphen, Altforst, Appeltern, Dreumel, Maasbommel en Wamel behoren.

Het dorp Beneden-Leeuwen groeit. Vanaf 2014 werd Beneden-Leeuwen ten zuiden van het dorp uitgebreid met de nieuwe wijk Het Leeuwse Veld met 850 woningen. De wijk is nog in ontwikkeling. Het dorp wordt ook uitgebreid met de nieuwbouwprojecten Leeuwenkwartier en Lauwendael.

Winkelen

In het dorp zijn de meeste winkels gelegen aan de Zandstraat en rond het Dorpsplein. De weekmarkt is op vrijdagochtend.

Sport en recreatie

• Voetbalvereniging SV Leones
• Tennisvereniging Lewabo
• Scouting Don Bosco

Onderwijs

In het dorp zitten twee basisscholen: De Leeuwenkuil en OBS De Wijzer. Er zit één middelbare school in Beneden-Leeuwen: een vestiging van Pax Christi College.

Openbaar vervoer

De volgende buslijnen doen deze plaats aan:

• lijn 42 van Tiel naar Druten
• lijn 165 van Den Bosch naar Druten

Festivals

Dag van Leeuwen/Wiellawaai is een jaarlijkse festival.

Bezienswaardigheden

In de Zandstraat staat het voormalig gemeentehuis (1899), ontworpen door architect Derk Semmelink. Verdere bezienswaardigheden zijn het Streekhistorisch Museum Tweestromenland en de herdenkingskapel voor de Stoottroepen. Het meest opvallende monument is de korenmolen De Wielewaal.

• 
  Erekerkhof bij de herdenkingskapel
• 
  Sint Alphonsus de Liguorikerk
• 
  De Wielewaal

Bekende inwoners

• Jochem van Gelder
• Anton Janssen

Geboren

• Jona Lendering (1964), geschiedkundige
• Marco Pastors (1965), politicus
• Julian Sas (1970), gitarist
• Arno van Zwam (1969), voetballer en voetbaltrainer
• Rob Janssen (1988), diskjockey, presentator en zanger

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten in Beneden-Leeuwen

Externe link

• Website gemeente West Maas en Waal