M5 (天体)

M5 (天体)
星座 へび座
見かけの等級 (mv) +5.95[1]
視直径 23'[1]
分類 V
発見
発見日 1702年5月5日[1]
発見者 ゴットフリート・キルヒ[1]
位置
元期:J2000.0
赤経 (RA, α)  15h 18m 33.22s[2]
赤緯 (Dec, δ) +02° 04′ 51.7″[2]
赤方偏移 0.000173[2]
視線速度 (Rv) 51.8 km/s[2]
固有運動 (μ) 赤経: 5.11 ミリ秒/年[2]
赤緯: -10.29 ミリ秒/年[2]
距離 24,500光年[1](約7.51kpc)
物理的性質
直径 165光年[1]
他のカタログでの名称
NGC 5904[2]
■Template (■ノート ■解説) ■Project

M5 (NGC 5904) は、へび座にある球状星団である。

概要

へび座の頭部側にある。形は楕円型であるが、銀河系の重力のためにややゆがんでいる。明るさでは北にある最大の球状星団のM13よりも明るい。北半球で見ることができる最も大きな球状星団はM13であるとされるが、それは写真撮影での話であって、M5の方が肉眼では大きく見えるという人もいる。美しい二重星のへび座5番星の20'北西にある。

目が良い人が暗い星空で見ると、肉眼で確認することができる。存在自体は、双眼鏡でも楽に探し出すことができる。周辺部の星は口径8cmの100倍程度でみえてくるという人もいる。ハーシェルが言っているように、中心部は密集しており、なかなか分離できない。マラスは口径10cmの望遠鏡で見て、その姿を蜘蛛にたとえた。星の列が蜘蛛の足に見える。その足は隣の5番星まで届くという。口径20cmでは中心部の星が見え始める。また、枝分かれした星の流れが渦巻き状に見えすばらしいながめになる。口径30cmでは中心部まで星に分離できる。

地球からの距離は約24,500光年[1]。100,000以上の星からなる。変光星は100個以上発見されており、その多くは周期半日程度のこと座RR型変光星である。年齢は130億年の最古の球状星団の一つと考えられている。

観測の歴史

1702年5月5日にゴットフリート・キルヒが妻のマルグレーテと彗星を観測中に発見し、「星雲のような星」と記録した[1]シャルル・メシエ1764年に「きれいな星雲。星はないと確信する」と記述している[3]ウィリアム・ハーシェル1791年に40フィートの望遠鏡でM5を見て「40フィートの望遠鏡で約200個の星を数え、中心部は非常に密集しているので星は見えない」とした[3]ジョン・ハーシェルは「地面に投げられた、まばらで不規則な雪のつぶてのよう」とした。スミスは「エレガントな星塊。微光天体をさがしあてたあとで、これをみるとすがすがしい気持ちになる。外周の星が各方面に突出して明るく、中心部の集中度はM3にまさっている」とした[3]。ロス卿は「径7'~8'以上。中心部の密集部は約径1'。星の等級は12~15等。沢山の星列が曲線を描いて中心部から派生している」とした。世界最大のヤーキス天文台のクラーク屈折望遠鏡で観察したマリー・プロクター(英語版)は1924年の自著で「あたかも月に照らされているかのように、やわらかく光る霧のような月明かりを背景に無数の点がきらめいている。…この光景をじっと見ているこの上なく幸福な瞬間。天国をきらりとのぞかせてくれる。」と書いた。

脚注

  1. ^ a b c d e f g h Hartmut Frommert, Christine Kronberg (2007年8月21日). “Messier Object 5”. SEDS. 2015年12月11日閲覧。
  2. ^ a b c d e f g “SIMBAD Astronomical Database”. Results for NAME M5. 2015年12月11日閲覧。
  3. ^ a b c Hartmut Frommert, Christine Kronberg (2005年2月20日). “Messier 5 - Observations and Descriptions”. SEDS. 2015年12月11日閲覧。

関連項目


カテゴリ カテゴリ
一覧
  • Mel 1
  • Mel 2
  • Mel 3
  • Mel 4
  • Mel 5
  • Mel 6
  • Mel 7
  • Mel 8
  • Mel 9
  • Mel 10
  • Mel 11
  • Mel 12
  • Mel 13
  • Mel 14
  • Mel 15
  • Mel 16
  • Mel 17
  • Mel 18
  • Mel 19
  • Mel 20
  • Mel 21
  • Mel 22
  • Mel 23
  • Mel 24
  • Mel 25
  • Mel 26
  • Mel 27
  • Mel 28
  • Mel 29
  • Mel 30
  • Mel 31
  • Mel 32
  • Mel 33
  • Mel 34
  • Mel 35
  • Mel 36
  • Mel 37
  • Mel 38
  • Mel 39
  • Mel 40
  • Mel 41
  • Mel 42
  • Mel 43
  • Mel 44
  • Mel 45
  • Mel 46
  • Mel 47
  • Mel 48
  • Mel 49
  • Mel 50
  • Mel 51
  • Mel 52
  • Mel 53
  • Mel 54
  • Mel 55
  • Mel 56
  • Mel 57
  • Mel 58
  • Mel 59
  • Mel 60
  • Mel 61
  • Mel 62
  • Mel 63
  • Mel 64
  • Mel 65
  • Mel 66
  • Mel 67
  • Mel 68
  • Mel 69
  • Mel 70
  • Mel 71
  • Mel 72
  • Mel 73
  • Mel 74
  • Mel 75
  • Mel 76
  • Mel 77
  • Mel 78
  • Mel 79
  • Mel 80
  • Mel 81
  • Mel 82
  • Mel 83
  • Mel 84
  • Mel 85
  • Mel 86
  • Mel 87
  • Mel 88
  • Mel 89
  • Mel 90
  • Mel 91
  • Mel 92
  • Mel 93
  • Mel 94
  • Mel 95
  • Mel 96
  • Mel 97
  • Mel 98
  • Mel 99
  • Mel 100
  • Mel 101
  • Mel 102
  • Mel 103
  • Mel 104
  • Mel 105
  • Mel 106
  • Mel 107
  • Mel 108
  • Mel 109
  • Mel 110
  • Mel 111
  • Mel 112
  • Mel 113
  • Mel 114
  • Mel 115
  • Mel 116
  • Mel 117
  • Mel 118
  • Mel 119
  • Mel 120
  • Mel 121
  • Mel 122
  • Mel 123
  • Mel 124
  • Mel 125
  • Mel 126
  • Mel 127
  • Mel 128
  • Mel 129
  • Mel 130
  • Mel 131
  • Mel 132
  • Mel 133
  • Mel 134
  • Mel 135
  • Mel 136
  • Mel 137
  • Mel 138
  • Mel 139
  • Mel 140
  • Mel 141
  • Mel 142
  • Mel 143
  • Mel 144
  • Mel 145
  • Mel 146
  • Mel 147
  • Mel 148
  • Mel 149
  • Mel 150
  • Mel 151
  • Mel 152
  • Mel 153
  • Mel 154
  • Mel 155
  • Mel 156
  • Mel 157
  • Mel 158
  • Mel 159
  • Mel 160
  • Mel 161
  • Mel 162
  • Mel 163
  • Mel 164
  • Mel 165
  • Mel 166
  • Mel 167
  • Mel 168
  • Mel 169
  • Mel 170
  • Mel 171
  • Mel 172
  • Mel 173
  • Mel 174
  • Mel 175
  • Mel 176
  • Mel 177
  • Mel 178
  • Mel 179
  • Mel 180
  • Mel 181
  • Mel 182
  • Mel 183
  • Mel 184
  • Mel 185
  • Mel 186
  • Mel 187
  • Mel 188
  • Mel 189
  • Mel 190
  • Mel 191
  • Mel 192
  • Mel 193
  • Mel 194
  • Mel 195
  • Mel 196
  • Mel 197
  • Mel 198
  • Mel 199
  • Mel 200
  • Mel 201
  • Mel 202
  • Mel 203
  • Mel 204
  • Mel 205
  • Mel 206
  • Mel 207
  • Mel 208
  • Mel 209
  • Mel 210
  • Mel 211
  • Mel 212
  • Mel 213
  • Mel 214
  • Mel 215
  • Mel 216
  • Mel 217
  • Mel 218
  • Mel 219
  • Mel 220
  • Mel 221
  • Mel 222
  • Mel 223
  • Mel 224
  • Mel 225
  • Mel 226
  • Mel 227
  • Mel 228
  • Mel 229
  • Mel 230
  • Mel 231
  • Mel 232
  • Mel 233
  • Mel 234
  • Mel 235
  • Mel 236
  • Mel 237
  • Mel 238
  • Mel 239
  • Mel 240
  • Mel 241
  • Mel 242
  • Mel 243
  • Mel 244
  • Mel 245
関連項目
  • カテゴリ
  • ポータル:天文学
  • コモンズ